خبرنگاران گزارش می دهد؛ دیسک هایی چرخنده با بازوان پُر ستاره، کهکشان ها چگونه شکل گرفتند؟ - مجله آزمون اول

به گزارش خبرنگار کهکشان ها حدودا 14 میلیارد سال پیش، از یک نقطه داغ غیر قابل تصور متراکم بسیار کوچک پدید آمده اند. کهکشان ها شکل هایی مختلف دارند که بر اساس همین تفاوت ها تقسیم بندی شده اند. سال 1926 ادوین هابل ستاره شناس بزرگ کهکشان ها را بر اساس یک طرح منطقی طبقه بندی کرد.

کهکشان ها طیفی پیوسته از انرژی از خود ساطع می نمایند که شامل بعضی امواج رادیویی، اشعه ایکس، اشعه مادون قرمز و اشعه ماورای بنفش است.

انواع کهکشان ها عبارتند از: کهکشان های مارپیچی (با بازو)، بیضوی (بدون بازو) و بی قاعده (بدون تقارن گردشی).

کهکشان مارپیچی(spiral galaxy):

این کهکشان با علامت S معین می گردد، کهکشان مارپیچی از تعداد زیادی ستاره، غبار، گاز، سحابی ها و دیسک های چرخنده ستاره ای عظیم تشکیل شده و مانند یک دیسک با یک برآمدگی در مرکز است که ستاره ها در مرکز و بازوهای آن قرار دارند. محدوده نورانی مرکز کهکشان، منحنی کهکشانی نامیده می گردد.

این نوع کهکشان بازوهایی دارد که به صورت مارپیچی به دور آن خمیده اند، ستاره های پیر در مرکز کهکشان که به رنگ زرد نارنجی است، قرار دارند و دربازو کهکشان ستاره های آبی رنگ جوان قرار دارند. سرعت چرخش مرکز کهکشان کم و در قسمت های بیرونی سریع است.

کهکشان مارپیچی زیبای NGC 289

کهکشان های مارپیچی حلقه ها و خوشه های پر ستاره ای دارند که در بالا و پایین دیسک ها قرار گرفته اند. این کهکشان میله های ستاره ای عظیم و موادی که از مناطق مرکزی آنها عبور می نماید، دارند که مارپیچ های میله ای نامیده می شوند.

علاوه بر این، کهکشان ها ممکن است سیاهچاله هایی بسیار عظیم در مرکز خود داشته باشند. زیرگروه کهکشان های مارپیچی بر اساس ویژگی های منحنی ها، بازوهای مارپیچ و شکل این بازوها تقسیم بندی می شوند.کهکشان راه شیری و کهکشان مجاورش آندرومدا از نوع کهکشان راه شیری هستند.

تصویری از کهکشان مارپیچی NGC 1672

جرم کهکشان های مارپیچی بین یک میلیارد تا هزار میلیارد برابر جرم خورشید و قطر آنها بین 15 تا 320هزار سال نوری متفاوت است.

کهکشان های مارپیچ قسمت اعظم کهکشان های روشن تر را تشکیل می دهند که هابل آنها را در چهار رده جای داد: S0، Sa، Sb و Sc. کهکشان های S0، که اغلب کهکشان های عدسی گونه نامیده می شوند، هسته ای بسیار بزرگ دارند و بازوان آنها که به سختی قابل دیدن است، به صورت بسیار فشرده درهم پیچیده شده است.

این کهکشان ها، شامل مؤلفه های مسطح و بیضی وار و فاقد بازوهای مارپیچی هستند و ساختار بیرونی برخی از آنها به طور نامعلوم و نامعین ، مارپیچی به نظر می رسند. در کهکشان های So ، غالبا غبار نیز وجود دارد.

سه زیر رده بعدی بر مبنای چگونگی پیچ خوردگی بازوها تعریف می شوند، با حرکت به سمت Sc، هسته نسبتاً کوچک تر و بازوها بازتر می گردد. در بسیاری از کهکشان ها به نظر می رسد بازوان مارپیچ از دو طرف یک میلۀ مرکزی امتداد پیدا نموده اند. در یک کهکشان Sa ، بازوها کاملا به دور هسته پیچ خورده اند، در کهکشان های Sb ، شدت پیچ خوردگی کمتر است، درحالی که در کهکشانهای Sc، بازوها بسیار آزاد و گسترده اند و کهکشان های Sa ناحیه هسته ای (مولفه بیضی وار) بسیار نورانی و بازوهای نورانی هموار دارند. در کهکشان های Sb ، ناحیه بیضیوار مرکزی کوچکتر و کم نورتر است و بازوها تکه تکه به نظر می رسند. کهکشان های Sc هسته بسیار کوچک دارند و تکه تکه بودن بازوهایش بیشتر است.

در بسیاری از کهکشان ها، به نظر می رسد بازوان مارپیچ از دو طرف یک میلۀ مرکزی امتداد پیدا نموده اند. این کهکشان ها، مارپیچ های میله ای (Barred Spirals) نام دارند و با SBa، SBb و SBc معین می شوند. تصور می شد که کهکشان راه شیری یک کهکشان Sb یا Sc باشد، اما هم اکنون شواهدی در دست است که نشان می دهد کهکشان یک میله دارد که آن را به SBb یا SBc تبدیل می کند. کهکشان M100 در خوشه کهکشانی سنبله یکی از زیباترین کهکشانهای مارپیچی است.