برای غلبه بر چالش های جدید نیازمند پژوهش هستیم - مجله آزمون اول

زهرا بلندی - سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران به عنوان یکی از سازمان های متولی حفظ و تأمین ایمنی شهروندان تهران اقداماتی مستقل در حوزه مطالعات و پژوهش اجرا می کند.برای بررسی ساز و کار پژوهش در حوزه ایمنی و بحران با کاظم غلامی مهتاج معاون طرح و برنامه سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی تهران گفت وگویی انجام داده ایم که می خوانید.

راه اندازی ساختار پژوهشی در سازمان آتش نشانی اتفاق مهمی در حوزه پژوهش است. چه چیزی باعث شکل گیری این مهم شد؟در این باره و بخش های مختلف این ساختار بیشتر توضیح دهید.

جای خالی پژوهش در بخش های عملیاتی، تجهیزات، آموزش های شهروندی و به طور کلی محورهای تخصصی سازمان به طور قطع احساس می شد. برای مثال با تغییر سبک زندگی و ورود تکنولوژی های جدید ما با چالش هایی روبه رو هستیم که برای انطباق یافتن با آنها، همچنین پیش بینی و پیشگیری نیازمند پژوهش هستیم. براساس این ساختار پژوهشی در سازمان آتش نشانی آیین نامه ای طراحی شده و کمیته هایی شکل گرفته اند که هریک زیرنظر معاونت مربوط به خود فعالیت می کنند. موضوع های پژوهشی مرتبط با هریک از حوزه ها از سوی افراد درون سازمان، دانشجویان و استادان دانشگاه ها مطرح و به کمیته های مرتبط ارجاع داده می شود. در مرحله بعد نتایج در کمیسیون پژوهش سازمان، بررسی و به شورای سیاستگذاری ارائه می شود و در صورت موافقت شورا طرح تأیید شده و به مرحله اجرا می رسد.

جز ساختار پژوهشی، طرح های مطالعاتی دیگری هم با مشارکت سازمان آتش نشانی اجرا می شود که بتواند در آینده پژوهی ایمنی و بحران اثرگذار باشد؟

برگزاری سالانه همایش ایمنی آتش نشانی، شرکت در نمایشگاه های ملی و بین المللی آتش نشانی که محل عرضه تکنولوژی ها، ایده ها و تجهیزات روز است می تواند در رفع نیازهای موجود و آینده اثربخش باشد.

بحث های مطالعاتی و پژوهشی چقدر می تواند به ما کمک کند تا اقدام درستی در 3 شاخه ایمنی، مدیریت بحران و پدافند غیرعامل داشته باشیم و به شعار تاب آوری شهری در برابر سیل، زلزله و... نزدیک شویم؟

حداقل تأثیر یک پژوهش در حوزه ایمنی، که به صورت روزمره با آن درگیر هستیم، این است که متوجه می شویم چه چیزهایی شهروندان را به خطر می اندازد و کدام قسمت توجه بیشتری را می طلبد. در حوزه مدیریت بحران و پدافند غیرعامل که شرایط خاص و پیچیده تر است پژوهش تأثیر بیشتری خواهد داشت، به همین دلیل است که در این حوزه ها طرح های گسترده ای در حال اجرا داریم.

به چند مورد از طرح های در حال اجرا اشاره ای می کنید؟

طرح مطالعاتی آبرسانی اضطراری اطفای حریق در شرایط اضطرار و بررسی بافت های فرسوده بازار تهران با همکاری مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهرداری تهران جزء طرح های مهم در حال اجراست. در حوزه پیشگیری هم مانیتورینگ (اتصال به سیستم هشداردهنده آنلاین) در ساختمان های این محدوده به صورت آزمایشی به اجرا درآمده است. طراحی ساختار سازمانی هم موضوع در حال اجرای مرتبط با وظایف سازمان است که در این حوزه وظایف پدافند غیرعامل هم در نظر گرفته می شود. بر این اساس پیش از اجرای ساختار سازمانی کار تحقیقاتی خواهیم داشت که مشخص می کند کدام بخش از پدافند غیرعامل را باید در سازمان پیاده کنیم.

از نظر شما چالش ها و موانع انجام پژوهش و مطالعات ایمنی و بحران کدام است؟

پژوهش اساساً کار پرزحمتی است. وقتی صحبت از پژوهش به میان می آید بیشتر سازمان ها به ظاهر مدافع آن می شوند، اما برای اجرا و اختصاص بودجه آن طور که باید کمک نمی شود. موانع دیگری همچون عدم دسترسی به داده ها و صرف زمان طولانی را هم به اینها اضافه کنید. نگاه مدیران اگر نسبت به پژوهش مثبت و واقعی باشد و به تأثیرگذاری آن در پیشرفت حوزه های بحران و ایمنی باور داشته باشند، خیلی از کارها را می توان در این حوزه پیش برد، البته یک پژوهشگر هم باید نیازهای جامعه را درست تشخیص داده، روی آنها متمرکز شود و راهکارهایی ارائه کند که قابلیت عملیاتی داشته باشد.

افزایش آگاهی شهروندان موضوع مهم دیگری است که در زمینه مدیریت ایمنی و بحران مطرح است. در سازمان آتش نشانی چقدر به این موضوع توجه می شود؟

یکی از مهم ترین شعارهای سازمان آتش نشانی شهروند مطالبه گر ایمنی است که از 3 سال پیش جزء برنامه های مهم سازمان قرار گرفته و تا حدی هم در این زمینه پیروز بوده ایم. طبق این شعار شهروندی که می خواهد برای اسکان خود و خانواده اش ساختمانی را خریداری کند، علاوه بر نمای ساختمان، موقعیت جغرافیایی و دسترسی به امکانات ضروری، مطالبه گر ایمنی هم باشد. اگر شهروندان مطالبه گر ایمنی باشند شهر هم ایمن تر خواهد بود.

برای رسیدن به شعار تهران، شهری ایمن برای همه چه اقداماتی باید انجام داد؟

طبیعتاً تهران، شهری زنده و پویاست و نمی توان انتظار داشت که در آن اتفاقی نیفتد، به همین دلیل برای مقابله با حوادث و رسیدن به شعار تهران، شهری ایمن برای همه، در گام اول سازمان آتش نشانی باید دارای نیروهای عملیاتی و زنده و تجهیزات پیشرفته باشد. در گام دوم در حال فعالیت در 2 بخش هستیم؛ محور اول ایمن سازی ساختمان هاست که در این بخش با وجود راه اندازی نظام بازرسی ایمنی با محدودیت هایی روبه رو هستیم و لازم است همه سازمان ها و شهروندان به این موضوع تعهد عملی داشته باشند. از سوی دیگر ارتقای فرهنگ ایمنی شهروندان در اولویت برنامه های ماست تا هریک از آنها بتوانند با آشنایی با اصول اولیه خودامدادی در کنار نیروهای آتش نشانی به امنیت محله و شهر کمک کنند.

منبع:ویژه نامه شهرپژوه