محصولاتی که 65 درصد از آب شرق حوضه دریاچه ارومیه را می خورند - مجله آزمون اول

طی چند سال اخیر افزایش مصرف بی رویه آب در بخش کشاورزی، از مهم ترین دلایل کاهش سطح آب دریاچه ارومیه بوده است؛ سالانه میلیاردها مترمکعب آب در این حوزه مصرف می گردد، طبق گزارش فائو، 90 درصد درآمد کشاورزان در آذربایجان شرقی و غربی صرفاً به وسیله کشاورزی کسب می گردد ولی با این حال میزان درآمد کشاورزان آذربایجان شرقی و غربی با وجود توسعه کشت آبی از میانگین درآمد کشاورزان کشور کم تر است.

با توجه به این که کشاورزان سهم موثری در فراوری و اشتغال دارند، باید برای توسعه کشاورزی و فراوری پایدار، مسئولیت اجتماعی خود را به خوبی شناخته و عمل نمایند، کشاورزان حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز برای فراوری فراوری ثروت احتیاج به آب دارند ولی در کنار آن باید بتوانند محیط زیست را برای نسل های بعدی نیز حفظ نمایند.

در حال حاضر درصد قابل توجهی از آب مصرفی بخش کشاورزی حوضه دریاچه ارومیه صرف فراوری چهار محصول یونجه، سیب، گندم و چغندرقند می گردد، مصرف بسیار زیاد آب در این منطقه، موجب بروز مشکلاتی در منابع آبی شده و همچنین بیشتر محصولات باغی حوضه دریاچه ارومیه نیز به سیب و انگور اختصاص دارد که محصولاتی با احتیاج آبی بالا به شمار می رود.

عضو هیئت علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه تبریز در گفت وگو با خبرنگاران، در این خصوص گفت: آذربایجان شرقی دارای رتبه اول در فراوری علوفه یونجه و آذربایجان غربی نیز دارای رتبه نخست در فراوری چغندر قند در کشور است، با احتساب سطح زیر کشت و مصرف آب آن ها در بخش شرقی حوضه دریاچه ارومیه واقع در آذربایجان شرقی، سالانه این چهار محصول حدود 650 میلیون مترمکعب آب مصرف می نمایند که شامل 65 درصد از کل آب کشاورزی شرق حوضه دریاچه می گردد.

ابوالفضل مجنونی هریس ادامه داد: با اطلاع از این شرایط در مورد این چهار محصول نمی توان گفت اقدامی انجام نشده ولی این اقدامات کافی و اثربخش نبوده است، معتقدم توقف کاشت آن ها در حوضه تنها اقدام موثر ممکن نیست.

وی با بیان این که توسعه گسترده کاشت چغندر در حوضه دریاچه نیز یکی دیگر از این معضلات است، اضافه کرد: کشت چغندر در بعضی شهرهای دارای کارخانجات قند، با موفقیت انجام نمی گردد و این کارخانجات برای تهیه مواد اولیه با مشکل روبرو شده و برای تامین آن به منطقه شمالغرب کشور روی آوردند.

وی ادامه داد: خرید مقدار زیاد چغندر از سوی سایر شهرهای کشور، باعث کشت بیشتر چغندر قند در حوضه آبریز دریاچه ارومیه شده است، قطعا این موضوع به معیشت و اقتصاد منطقه یاری می نماید ولی از سوی دیگر منابع آبی منطقه را از تعادل خارج نموده است، از این رو کشاورزان منطقه باید نسبت به احتیاج کارخانجات شمالغرب این گیاه را کشت نموده و آب منطقه را بیش از این به صورت مجازی صادر ننمایند.

حدود 380 میلیون مترمکعب آب شرق حوضه دریاچه برای کشت یونجه مصرف می گردد

مجنونی با بیان این که کشت یونجه درآذربایجان شرقی و غربی بسیار گسترش یافته است، گفت: دلیل افزایش کشت یونجه، خوش خوراکی برای دام، سازگار بودن با شرایط منطقه و پرمحصولی یونجه است، کشت این محصول به دلیل عدم دغدغه زیست محیطی سازمان های متولی به شدت در منطقه گسترش یافته است، به طوری که حدود 380 میلیون مترمکعب آب شرق حوضه دریاچه به وسیله کشت یونجه مصرف می گردد، هرچند در بعضی مناطق، اقداماتی نظیر کشت گیاهان علوفه ای کم مصرف مانند ماشک گل سفید انجام می گردد، ولی جایگزینی آن، کار راحتی نیست.

عضو هیئت علمی گروه علوم و مهندسی آب دانشگاه تبریز با بیان این که گندم یک گیاه کم آب بر است، گفت: کشت وسیع گندم در حدود 60 هزار هکتار در شرق حوضه دریاچه ارومیه، مصرف بالای آب را نشان می دهد؛ این محصول به دلیل استراتژیک بودن، اهمیت زیادی دارد ولی بهتر است کاملاً مدیریت شده و در تناوب با گیاهان کم آب بری نظیر کلزا کشت گردد.

وی با اشاره به توسعه 15000 هکتاری باغات سیب در شرق حوضه دریاچه ارومیه در آذربایجان شرقی، گفت: این میزان از باغات، با احتساب مصرف 10000 مترمکعب آب در هکتار، سالانه 150 میلیون مترمکعب آب مصرف می نمایند، حذف و جایگزینی باغات، پیچیدگی خاص خود را دارد و باید در یک پروسه 10 ساله با درختان کم آب بر، با ارزش صادراتی بالا جایگزین شوند.

وی با اشاره به اقدامات مشارکتی اجرا شده در راستای احیای دریاچه ارومیه، اظهار کرد: با این که هزاران هکتار سیستم تحت فشار اجرا شده ولی آب مصرفی و برداشتی با شرایط قبل آن تفاوت چندانی ننموده است؛ چراکه ما به کشاورز ساعتی آب تحویل می دهیم نه حجمی؛ به عنوان مثال، مقدار آب ارائه شده در مرحله خاک آب با دان آب تفاوتی نکرد و در برنامه ریزی آبیاری توسط مجریان این پروژه ها کسی کاری به تغییرات احتیاج آبی در مراحل مختلف فنولوژیکی گیاه نداشت، یا این که بسیاری از سیستم های تحت فشار اجراشده بنا به دلایل مختلف از قابلیت مصرف خارج شده اند، ولی در آمار نیز ثبت شده اند.

توسعه باغات در اطراف دریاچه

مجنونی هریس با بیان این که حداقل بالای 20 هزار هکتار در آذربایجان غربی و دو هزار هکتار در آذربایجان شرقی توسعه کشاورزی شناسایی شده است، گفت: آنالیز های تصاویر ماهواره ای نشان می دهد که پس از تشکیل ستاد احیای دریاچه، با وجود مصوبه هیئت دولت مبنی بر ممنوعیت تبدیل اراضی زراعی به باغی، باغات بسیار گسترش یافته ­اند؛ به عنوان مثال در منطقه مراغه نزدیک 2000 هکتار زمین زراعی به باغ تبدیل شده است، در آذربایجان غربی نیز شرایط بدتر از این مناطق بوده به طوری که تصاویر ماهواره ای، توسعه 1500 هکتاری باغات را در بخش هایی از میاندوآب و مهاباد نشان می دهد.

گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا