معرفی عشقه و خواص درمانی آن

به گزارش مجله آزمون اول، تصفیه کننده خون و صفرابر، خلط آور و مسکن سیاه سرفه، ضد التهاب نای و دفع کننده رسوبات صفراوی، کاهنده فشار خون و خارج کننده ترشحات مهبلی، ضد برونشیت های مزمن و مفید برای روماتیسم و نقرس، مسهل و تقویت کننده

نویسنده: صمصام صانعی

عشقه گونه های مختلفی دارد که برخی از گونه ها بوته مانند و زینتی و برخی گونه های دیگر به صورت درختچه و بالارونده می باشند. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک گونه بالارونده از آنها اشاره شده است.

نام علمی:

Hedera hekix L.، نام فرانسه Lierre grimpant و نام انگلیسی آن Bentwood می باشد. نام های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، عشقه، داردوست، حبل المساکین، قسوس، بقلة البارده و اخفاک نامیده شده است.

تیره گیاه:

عشقه Araliaceae

نوع گیاه:

درختچه

مشخصات ظاهری:

گیاهی است که ممکن است حالت خزنده در سطح زمین داشته و یا آنکه از تکیه گاه تا ارتفاع حدود 20 متر بالا رود. نوع بالارونده آن به وسیله ریشه های ساده و قلابی شکل به تکیه گاه یا درختان مجاور خود می چسبد و به راحتی از آنها بالا می رود. برگ های آن به رنگ سبز تیره چرمی، ضخیم و شفاف، برگ های کلی گیاه پهنکی مرکب از 5 لوب زاویه دار ولی برگ های واقع بر روی سرشاخه های گلدار آن ساده، نوک تیز و در دو خاتمه باریک می باشند. گل های آن رنگ مایل به سبز داشته و به صورت گل آذین چتر ساده، مجتمع می گردند. میوه اش سته، گوشتدار، به میزان یک نخود و به رنگ بنفش مایل به سبز است ولی پس از رسیدن کامل سیاهرنگ و مایل به آبی می شود و محتوی 3 تا 5 دانه می باشد. عشقه حدود 400 سال عمر می نماید و نمونه ای از آن در ایتالیا وجود دارد که عمر آن به 1000 سال رسیده است. در صورتی که تکیه گاه گیاه به هر اسم از بین برود به صورت یک درخت کوچک با ساقه راست در می آید.

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

بومی آسیا، نواحی غربی اروپا تا سر حد روح روسیه، قفقاز، ارمنستان و ایران می باشد. در برخی از استان ها هم نوع زینتی آن کاشته می شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در میوه و برگ:

هه درین، تانن، اسید هه دریک، مواد چرب، کلسترین، اسید کلروژنیک، اسید فرمیک، اسید مالیک، پکتین و اینوزیت در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

برگ، سرشاخه ها و میوه.

نحوه مصرف:

معمولاً به صورت دم نموده یا جوشانده استفاده می نمایند.

خواص درمانی:

تصفیه نماینده خون و صفرابر، خلط آور و مسکن سیاه سرفه، ضد التهاب نای و دفع نماینده رسوبات صفراوی، کاهنده فشار خون و خارج نماینده ترشحات مهبلی، ضد برونشیت های مزمن و مفید برای روماتیسم و نقرس، مسهل و تقویت نماینده روده و معده می باشد. ضمناً برای سرماخوردگی، تورم سینوس ها و زود رنجی هم مفید است. در استعمال خارجی به صورت جوشانده و ضماد مفید برای برخی از بیماری های پوستی می باشد.

تذکر:

در میوه، ساقه ها و پیچک های گیاه مواد سمّی وجود دارد به همین علت باید با احتیاط و زیر نظر پزشک مصرف شود. زیاده روی در مصرف آن باعث تنگ شدن مجاری عروق و کندی ضربان نبض و قلب می شود. ضمناً سمّیت میوه بیشتر از ساقه ها و پیچک های گیاه می باشد.

منبع مقاله :

صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.