اگر کودک بیش فعال دارید، بخوانید - مجله آزمون اول

از یک پدر و مادر خوب به یک پدر و مادر عالی برای یک فرزند بیش فعال شدن، ساده تر از آنچه تصور می کنید است. فقط کافیست اصلاحات کوچکی در شیوه های فرزند پروری تان و شیوه تعامل با فرزندتان انجام دهید و بدانید چه واکنشی به رفتار های او نشان دهید بهتر است.

بپذیرید که فرزند شما، مانند همه بچه های دیگر، بی عیب نیست

ADHD در میان بچه ها شایع است، اما به سادگی قابل درک نیست. قبول اینکه فرزند شما شرایطی نامعمول دارد کار ساده ای نیست، اما کودکی که خشم و بدبینی پدر و مادرش را در خصوص ویژگی هایش حس می نماید، احتمالا نمی تواند اعتماد بنفس خوبی داشته باشد و به سمت انسانی شاد و قابل قبول بودن پیش برود.

یک کودک برای اینکه احساس کند مورد قبول است و حمایت می گردد، باید احساس کند که والدینش به توانایی های او ایمان دارند. زمانی که پدر و مادر یاد می گیرند به ویژگی خاص فرزند بیش فعال شان به چشم یک فرصت و نعمت نگاه نمایند، چیز هایی مانند انرژی فوق العاده، خلاقیت و مهارت های فردی به جریان می افتند و پدر و مادر می توانند استعداد های درخشان فرزند خود را ببینند.

در سرنوشت فرزند بیش فعال شما، چیز های شگفت انگیزی مقدر شده که برای آن هایی که آرام و معمولی اند وجود ندارد. انرژی زیاد فرزند شما می تواند حسادت برانگیز باشد و اشتیاق خستگی ناپذیر او برای زندگی و هر آنچه در آن است، نعمتی است که نصیب هر کسی نمی گردد.

تمام کوشش خود را بکنید تا فرزندتان را بی قید و شرط دوست داشته باشید. با او جوری رفتار کنید که گویی همین الان انسانی است که دوست دارید باشد. این رفتار شما به او یاری می نماید همان انسان مورد نظرتان بگردد.

همه خبر های بد و گله و شکایت ها در خصوص فرزند بیش فعال تان را باور نکنید

اصلا خوشایند نیست که از معلم ها و مربی های مدرسه فرزندتان بشنوید که او کُند ذهن یا بی انظباط است و حال تان با شنیدن در خصوص رفتار های بد فرزندتان قطعا خوب نخواهد شد.

اما اجازه ندهید قضاوت های منفی و نظرات نامطلوب دیگران، مانع این گردد که از کوشش های تان برای تامین هر آنچه فرزندتان برای آموزش و تحصیل احتیاج دارد کوتاهی کنید. بچه هایی که اختلال بیش فعالی - کم توجهی دارند نیز می توانند مانند سایر بچه ها پیروز شوند، اما به این شرط که یاری مورد احتیاجشان را دریافت نمایند.

درست است که ذهن فرزند شما جور متفاوتی کار می نماید، اما بدون تردید توانایی یاد دریافت و پیروز شدن را درست مانند هر بچه دیگری دارد.

این طور در نظر بگیرید: اگر فرزند شما مبتلا به دیابت بود یا آسم داشت، آیا باز هم لحظه ای در انجام هر کاری که به نفع اوست تردید می کردید؟ درست همان طور که یک فرد مبتلا به دیابت به انسولین و فرد دچار آسم به تنفس احتیاج دارد، کودک دچار ADHD نیز احتیاج به تنظیماتی در محیط آموزشی اش دارد.

فرزند شما مغز شگفت انگیزی دارد، او انسانی با هوش سرشار و ایده هایی بزرگ است که غیرمنصفانه ممکن است در مدرسه یا جامعه به او برچسب ناتوان در پیروزیت بزنند.

اما اگر شما به عنوان پدر و مادر باور داشته باشید که او توانمندی های زیادی دارد، با امید و اطمینان، شرایط لازم را برایش فراهم می کنید تا از تمام استعداد هایش بهره بگیرد و به شیوه های مثبتی خودش را به چالش بکشد تا تجربه کسب کند و از زندگی درس بگیرد.

اهمیت و تاثیر دارو های ADHD را بزرگنمایی نکنید

بدون تردید برای خیلی از بچه هایی که دچار اختلال بیش فعالی - کم توجهی هستند، داروی مناسب ADHD می تواند تفاوت بزرگی در بهبود رفتار های بد ایجاد کند.

اما در هیچ شرایطی دارو درمانی، تنها وسیله ایجاد این تفاوت نیست. یادتان باشد در خصوص مصرف دارو با فرزندتان جوری حرف نزنید که گویی رفتار های خوبی که انجام می دهد به خاطر دارو هایی است که مصرف می نماید، نه کوشش های خودش برای بهبود رفتارهایش.

اگر دیدید کودک شما کار نادرستی را انجام می دهد که چند بار او را منع نموده اید، لطفا جلوی خود را بگیرید و نگویید: باز هم فراموش نموده ای صبح داروهایت را بخوری؟!. در ضمن هرگز و تحت هیچ شرایطی فرزندتان را تهدید نکنید که بابت رفتار بدش، مقدار داروهایش را بیشتر خواهید کرد.

جملاتی اینچنینی این پیغام را به فرزندتان انتقال می دهند که رفتار های او تنها با عوامل بیرونی قابل کنترل اند. این وظیفه شما به عنوان پدر و مادر است که این پیغام روشن و واضح را به فرزندتان برسانید که، هر چند داور به بهبود مهارت هایی که هم اکنون دارد یاری خواهد نمود، اما قرار نیست جادو کند و تمام مسائلش را حل نماید.

می توانید به فرزندتان بگویید که دارو هایی که مصرف می نماید مانند عینک هستند. عینک، بینایی را که فرد هم اکنون دارد، بهتر می نماید. کودک شما باید به این باور برسد که خود کنترلی، بزرگ ترین مهارت اوست و فرقی نمی نماید چه محدودیت هایی دارد.

فرق بین تربیت و تنبیه را خوب بدانید

چند بار پیش دوستان و اقوام و حتی مشاور فرزندتان گله و شکایت نموده اید که: داد و بیداد می کنم، نصیحت می کنم، تهدید می کنم، فرصت می دهم، اسباب بازی هایش را از او می گیرم، تفریح را کنسل می کنم، رشوه می دهم، خواهش و التماس می کنم و حتی تنبیه بدنی می کنم، اما هیچکدام فایده ای ندارد!. هر کودکی که در معرض ابزار های تربیتی جورواجور و متفاوت قرار بگیرد، گیج خواهد شد.

خیلی از پدر و مادر ها به طور مداوم از عبارت های تنبیه و تربیت به جای هم استفاده می نمایند. اما واقعیت این است که تربیت و تنبیه، بسیار با هم متفاوت اند.

تربیت، چیزی است که به کودک یاد می دهد چگونه رفتار کند و شامل شرح و شفاف سازی رفتار های بد و راهنمایی به سمت رفتار های قابل قبول تر می گردد و در ضمن هر بار که کودک رفتار خوبی انجام می دهد، بازخورد مثبتی از جانب شما می بیند. اما تنبیه، چیزی است که از ترس و تهدید و خجالت برای وادار کردن کودک به انجام رفتاری خاص استفاده می نماید.

مطمئنا تنبیه نیز صندلی خودش را دارد، اما هرگز نباید شامل بدرفتاری فیزیکی یا کلامی گردد. تنبیه فقط باید به عنوان آخرین راهکار استفاده گردد. مثلا اگر کودک شما با وجود اینکه بار ها به او گفته اید نباید دُم گربه را بکِشد به این کارش ادامه می دهد، باید تنبیه گردد.

اغلب، بهترین راه اعمال قوانین انظباطی برای کودک ADHD این است که برنامه ساده ای از اصلاحات رفتاری برایش تنظیم کنید که: متناسب با سن او باشد، قابل انجام باشد و سپس هر دست آورد کوچکی طبق سیستم پاداش دهی، تشویق گردد تا این رفتار خوب تبدیل به عادت گردد.

با پاداش دهی رفتار های مثبت کودک (به جای تنبیه رفتار های منفی)، شما به فرزندتان یاری می کنید احساس پیروزیت کند و انگیزه اش برای انجام کار های درست بیشتر گردد.

هرگز کودک را به خاطر رفتاری که قادر به کنترل آن نیست تنبیه نکنید

فرض کنید به فرزند ده ساله تان می گویید تختخوابش را مرتب کند؛ و چند دقیقه بعد او را در حالی می بینید که روی تختخواب نامرتبش دراز کشیده و با کارت هایش بازی می نماید. چه باید بکنید؟ باید تندی کنید و کارت هایش را از او بگیرید و دستور بدهید همین حالا تختش را مرتب کند؟

مطمئنا این رویکرد، بهترین نیست. در خیلی از موارد، کودک ADHD از شما اطاعت نمی نماید نه به این دلیل که نافرمان است، بلکه فقط به این علت که در آن ِ واحد، حواسش پرت می گردد. حواس پرتی، یکی از علائم شایع اختلال بیش فعالی - کم توجهی بوده و چیزی است که کودک قادر به کنترل آن نیست.

وقتی شما مکررا کودکی را بابت رفتاری که قادر به کنترلش نیست تنبیه می کنید، او را مستعد شکست و عدم پیروزیت می کنید. در نهایت، تمایل و گرایش درونی او برای راضی و شاد کردن شما از بین می رود، چون با خودش فکر می نماید: چرا باید به خود زحمت بدهم؟ نتیجه همواره همین خواهد بود!. در نتیجه رابطه والد و فرزند به شدت آسیب خواهد دید.

بهترین راه چاره در چنین موقعیت هایی این است که خیلی ساده، به فرزندتان یادآوری کنید که کاری که از او خواسته اید را انجام دهد. تنبیه زمانی لازم و منطقی است که فرزندتان آشکارا و به دفعات نافرمانی کند، مثلا از مرتب کردن تختخوابش سر باز بزند و اعلام کند که این کار را نخواهد نمود.

دیگران را بابت مسائلی که فرزندتان دارد سرزنش نکنید و مقصر ندانید

آیا از آن دست پدر و مادر هایی هستید که هر کسی را مقصر می دانید غیر از فرزندتان؟ مثلا می گویید: راننده سرویس مدرسه اصلا نمی تواند بچه ها را در اتوبوس کنترل کند!، یا اگر معلم دخترم بلد بود چطور با بچه ها رفتار کند، دختر من در مدرسه اینقدر مشکل نداشت!.

دیگران می توانند با مسائل فرزند شما مرتبط باشند، اما اگر سعی کنید تقصیر را گردن دیگران بیندازید، کودک تان را تشویق می کنید به رفتار های نادرستش به راحتی ادامه بدهد. وقتی شما می توانید تقصیر ها را گردن دیگران بیندازید، چرا فرزند شما باید مسئولیت اشتباهاتش را به گردن بگیرد؟

یادتان باشد که بچه بد نداریم؛ بلکه رفتار بد داریم

بچه هایی که مدام چیز های بدی درباره خودشان می شنوند، بالاخره این چیز ها را باور می نمایند. فرقی نمی نماید رفتار فرزند شما تا چه اندازه خسته نماینده و ناراحت نماینده است، هرگز او را تنبل، خنگ، عصبی، خیالاتی و یا هر چیز دیگری که آزاردهنده است خطاب نکنید.

هر وقت قرار است جملات سرزنش آمیز به زبان بیاورید جلوی خودتان را بگیرید و مثلا نگویید: تو چت شده؟ چرا همواره اتاقت را بهم می ریزی؟ هزار بار به تو گفته ام وسایلت را مرتب کن و تو انگار هرگز نمی شنوی!.

نباید فراموش کنید که فرزند شما بچه بدی نیست، بلکه این رفتار های بد او هستند که شما را ناراحت می نمایند. وقتی شما مسائل مربوط به اختلال فرزندتان را به شخصیت او ربط می دهید، عزت نفس او افت می نماید. اما وقتی برای حل مسائل رفتاری کودک تان با او همراهی می کنید، فضایی ایجاد می نمایید که فرزند شما احساس می نماید دوستش دارید و با وجود ایراد هایی که دارد از او حمایت می کنید.

این بار که فرزندتان اتاقش را بهم ریخت به او بگویید: ما مسئله ای داریم و من برای حل آن به یاری تو احتیاج دارم. به او بگویید شب ها به سختی می توانید وارد اتاقش شوید و به او سر بزنید، چون می ترسید مبادا پای تان را روی اسباب بازی های کف اتاق بگذارید، یا اینکه غذای باقیمانده در اتاقش، حشرات را به آنجام می کشاند. از او نظر بخواهید. هر چه بیشتر فرزندتان را در پیدا کردن راهکار شریک کنید، نتیجه بهتر خواهد بود.

فورا نه نگویید

همه بچه ها باید گاهی نه بشنوند تا از انجام کاری خطرناک یا نادرست منع شوند. اما خیلی از پدر و مادرها، بدون در نظر دریافت اینکه شاید بله گفتن واقعا ضرری نداشته باشد، ناخودآگاه نه می گویند. در ضمن بچه ای که مدام نه می شنود، تمایل به مخالفت کردن و طغیان پیدا می نماید، مخصوصا اگر خواسته هایش چندان هم نابجا نباشند.

چرا پدر و مادر ها خیلی زود نه می گویند؟ اغلب به دلیل ترس است (مثلا: نه! تو نمی توانی تنها به مدرسه بروی)، یا نگرانی (نه! تو نمی توانی شب منزل دوستت بمانی تا زمانی که من با والدینش آشنا شوم)، و یا به خاطر تمایل به کنترل (نه! تو نمی توانی قبل از شام اسنک بخوری). اما والدین باهوش می دانند که چه زمانی نه بگویند و چه زمانی بهتر است یک نفس عمیق بکشند و با فرزندشان موافقت نمایند.

در خیلی از موارد، یک تغییر کوچک در نحوه استفاده از بله و خیر در برابر فرزندتان می تواند تفاوت زیادی میان یک تعامل خوشایند و یک مقابله ناخوشایند ایجاد کند. فرض کنید فرزند شما دوست دارد بیرون برود و بازی کند، اما شما می خواهید در خانه بماند و تکالیفش را انجام بدهد.

به جای اینکه به طور اتومات نه بگویید، از او بخواهید یاری تان کند تا یک راهکار خیلی خوب پیدا کنید. بدین ترتیب فرزند شما احساس می نماید دست کم تا حدی بر شرایط خود کنترل دارد و شما سعی دارید با خواسته هایش موافقت کنید. شما نیز کمتر احساس خستگی و کلافگی می کنید و رابطه والد و فرزندی تان محبت آمیز تر می گردد.

به رفتار های مثبت فرزندتان بیشتر توجه کنید

خیلی از پدر و مادر ها در نبرد برای برطرف مسائل رفتاری فرزندان خود، رفتار های مثبت بچه ها را نادیده می گیرند. در نتیجه جو حاکم بر خانه، بیشتر منفی خواهد بود تا مثبت و همین باعث می گردد تمام جنبه های زندگی کودک تحت تاثیر قرار بگیرد.

تمرین کنید تا خوبی های فرزندتان را نیز ببینید و هر وقت کار خوبی می نماید یا به خوبی از پس وظیفه اش برمی آید، همان لحظه تحسین و تشویقش کنید. وقتی شما رفتار های تحسین برانگیز فرزندتان را می بینید و تشویق می کنید، چیزی که می خواهید را به او نشان می دهید، نه چیزی را که نمی خواهید.

تحقیقات نشان می دهد، اگر به ازای هر یک نظر انتقاد آمیز، سه نظر مثبت ارائه دهید، منجر به بهترین نتایج از جهت ترویج رفتار مثبت، ایجاد انعطاف پذیری، و حفظ روابط خوب والد و فرزندی خواهد شد.

در ضمن نباید فراموش کنید که بعضی از مسائل رفتاری که بچه های ADHD دچارش هستند ممکن است در تمام بچه ها در این سنین دیده گردد. پس سعی کنید اطلاعات و دانش خود را در این زمینه با مطالعه منابع معتبر بالا ببرید.

شادی و خنده را سنگ بنای زندگی خانوادگی تان کنید، با بچه ها خوش بگذرانید، با آن ها بازی کنید، با هم به پیک نیک بروید و از موزه ها دیدن کنید. بله، مطمئنا زندگی با کودک ADHD می تواند چالش برانگیز باشد، اما پدر و مادری که قادرند یک ارتباط واقعی با فرزند خود برقرار نمایند، لذت زیادی از این نعمت ارزشمند می برند.

یاد بگیرید که برای موقعیت های خاص از قبل آماده باشید

کسانی که فرزند ADHD دارند می دانند که مهمانی های پُر از استرس یعنی چه. شما نمی توانید همواره تصمیم بگیرید که مهمانی نروید تا از دردسر های احتمالی پیشگیری کنید.

خیلی از پدر و مادر ها زمان زیادی را صرف واکنش نشان دادن می نمایند، در حالی که در عوض باید برای پیش بینی کردن و از قبل برنامه چیدن وقت صرف نمایند. مثلا قبل از رفتن به مهمانی یا فروشگاه، در خصوص رفتار هایی که انتظار دارید و مسائل احتمالی با فرزندتان حرف بزنید.

در ضمن همواره از قبل، جهت موقعیت هایی که ممکن است در مهمانی یا هر جای دیگری روی بدهد برنامه و راهکار داشته باشید. مثلا پنج دقیقه از جمع فاصله بگیرید و با فرزندتان به گوشه ای خلوت بروید و در خصوص مسئله ای که پیش آمده حرف بزنید و حتما با یک راهکار به جمع برگردید. گاهی شاید واقعا مجبور شوید جمعی یا مکانی را زودتر ترک کنید.

هر کاری که می کنید، باید پیوسته باشد. همه بچه ها به پیوسته و همیشگی بودن قوانین و اصول احتیاج دارند، اما بچه های ADHD بیشتر و جدی تر به تداوم اصول احتیاج دارند. یک تغییر ناگهانی یا لحظه آخری در برنامه و یا یک اختلال در روتین خانوادگی می تواند اثرات مخربی بر کودک بیش فعال بگذارد. پس بهتر است روتین ها و برنامه هایی مشخص کنید و همه شما با بیشترین حد توان و امکان خود به آن ها پایبند بمانید.

فضای خانه را جوی بچینید که فرزندتان تشویق به نظم و مسئولیت پذیری گردد. سعی کنید وسایل فرزندتان در دسترس او باشد و هر چیزی سر جای خودش قرار بگیرد تا هم دچار آشفتگی نگردد و به نظم عادت کند و هم برای برداشتن وسایل خودش به دردسر نیفتد.

شما و همسرتان باید با هم همسو باشید و در خصوص مسائل تربیتی و قوانین خانه کاملا با هم توافق داشته باشید. والدینی که رویکرد های اساسی شان با هم جور نیست، برای فرزند ADHD خود تناقض و مسائل بیشتری ایجاد می نمایند. مداخلات رفتاری برای بچه های ADHD پیروز نخواهد بود مگر اینکه به طور پیوسته و همیشگی به کار برده گردد.

وقتی پدر و مادر به عنوان یک واحد عمل می نمایند، بچه ها دقیقا می دانند چه باید بنمایند. محیط خانه هر چقدر قابل پیش بینی تر و آرام تر باشد، تمام خانواده شادتر خواهند بود.

الگوی خوبی باشید

پدر و مادر، با نفوذترین الگوی یک کودک اند، بنابراین با دقت به رفتارهای تان فکر کنید. اگر نمی توانید خودتان را کنترل کنید، چطور انتظار دارید کودک شما خود کنترلی را تمرین کند؟

داد زدن، یک نمونه بسیار بد و غلط از نحوه واکنش به هیجانات است. والدین معمولا تصور می نمایند هر چه بیشتر داد و فریاد بزنند و صدای شان بلندتر باشد، تاثیر بیشتری بر بچه ها می گذارند، اما این طور نیست. تنها چیزی که فرزند شما از داد و بیدادهای تان دریافت می نماید، خشم شماست.

این کاملا طبیعی است که گاهی از دست کودک تان عصبانی شوید، اما این طبیعی و پسندیده نیست که مدام سرش داد بزنید. حتما پیش آمده که از دست دوستان یا همکاران تان عصبانی شوید، در این مواقع چگونه خشم خود را کنترل نموده اید؟ پس اگر لازم باشد قادر به کنترل خشم خود هستید!

این بار که فرزندتان کاری کرد که خون تان به جوش آمد، اتاق را ترک کنید، چند نفس عمیق بکشید یا کاری انجام دهید که آرام تان کند. وقتی شما تکنیک های خود کنترلی و آرام کردن خشم تان را به کار می برید، به فرزندتان یاد می دهید کنترل و مدیریت هیجاناتش چقدر اهمیت دارد. اگر نتوانستید خونسردی تان را حفظ کنید و حرکت نادرستی انجام دادید، در عذرخواهی کردن از فرزندتان تردید نکنید.

منبع: additudemag