برندگان نوبل ادبیات معین شدند؛ انتخاب های حاشیه دار - مجله آزمون اول

انتخاب این دو نفر و به خصوص هانتکه حاشیه های زیادی به دنبال داشت. انتخاب این دو نفر بعد از آن صورت گرفت که آموزشگاه نوبل قول داده بود تا از جوایز مرد محور و اروپا محور دوری کند و در انتخاب هایش گروه گسترده تری را در نظر بگیرد.

اولگا توکارچوک شمایل روشنفکری، رمان نویس و فعال فمینیست است و همواره از منتقدان سیاست های لهستان بوده است. کمیته ادبیات نوبل به خاطر روایت خیالی که با شور جهانی مخلوط می گردد و به عنوان شکلی از زندگی مرزها را درمی نوردد او را شایسته دریافت جایزه نوبل 2018 دانستند. توکارچوک جزو نویسنده های پرکار در لهستان است و از وقتی که برای ششمین رمانش یعنی پروازها (Flights) جایزه بین المللی بوکر را برد در انگلستان هم تبدیل به نامی مشهور شد.

به گفته آموزشگاه نوبل کارهای او روی مهاجرت و تفاوت های فرهنگی متمرکز است و سرشار از تیزهوشی است که ماهرانه نوشته می گردد.

از توکارچوک تا به حال کتابی به فارسی ترجمه نشده و به رسم هر سال انتظار می رود که بعد از اعلام جایزه نوبل انتشارات ایرانی سریعا به دنبال ترجمه کتاب های او بروند.

از آن طرف انتخاب پیتر هانتکه حسابی جنجال برانگیز شد. نمایشنامه نویس و رمان نویس اتریشی که از طرف مادری ریشه های اسلوونی دارد، سال 2006 در مراسم تشییع جنازه اسلبودان میلوشویچ جنایتکار جنگی صرب شرکت نموده بود و در آن مراسم گفته بود: من حقیقت را نمی دانم. اما نگاه می کنم. گوش می کنم و حس می کنم. به یاد می آورم. دلیل این که امروز این جا هستم همین است. نزدیک به یوگسلاوی، نزدیک به صربستان و نزدیک به اسلبودان میلوشویچ.

بعد از این که حمایت او از جنایتکار جنگی صرب که علیه مردم بوسنی حملات وحشیانه ای را مرتکب شده بود انتقاد های زیادی به دنبال داشت، او نامزدی جایزه هاینریش هاین را خودش رد کرد. پیش از آن که سیاستمداران بتوانند به خاطر دیدگاه های سیاسی اش او را از بازی کنار بگذارند.

وقتی سال 2014 برنده جایزه بین المللی ایبسن شد در اسلو تجمعات اعتراض آمیزی برگزار گردید. این انتخاب برای آموزشگاه نوبل هم احتمالا آزاردهنده است. هانتکه سال 2014 گفته بود که جایزه نوبل ادبیات باید منسوخ گردد. او گفته بود که نوبل یک موضوع اشتباه می سازد. اسلاوی ژیژک فیلسوف اسلاونیایی گفته است که انتخاب سال جاری نوبل نشان می دهد که هانتکه درست گفته بود!

ژیژک ادامه داد: این سوئد امروز است. یک مدافع جنایت های جنگی جایزه نوبل می برد در حالی که کشور به قهرمان واقعی دوران ما یعنی ژولیان آسانژ وقعی نمی نهد. درستش این بود که به هانتکه جایزه ادبیات نوبل نمی دادند اما به ژولیان آسانژ جایزه صلح نوبل می دادند.

هانتکه به جز ادبیات البته در سینما هم شخصیت تاثیرگذاری است. او فیلمنامه بهشت بر فراز برلین را برای ویم وندرس نوشته است. آموزشگاه ادبیات نوبل گفته است که او یکی از تاثیرگذارترین نویسندگان معاصر ادبیات داستانی از سال 1966 به این طرف است.

آموزشگاه ادبیات نوبل البته به جنجال های هانتکه هم اشاره نموده اما گفته است: او را نباید نویسنده درگیر سیاست مثل ژان پل سارتر دانست. او هیچ برنامه سیاسی در زندگی اش نداشته است.

مسئول فرهنگی اکونومیست و مسئول جایزه بین المللی بوکر گفته که هر دو برنده نوبل را باید در بستری کنار هم سنجید. به این معنا که هر چند سبک های نوشتاری آن دو کاملا با هم متفاوت است اما هر دویشان درباره منطقه های مورد بحث و نزاع می نویسند. درباره احتیاج اصلی انسان به این که قصه تعریف کند.

از هانتکه آثاری چون ترس دروازه بان از ضربه ی پنالتی به فارسی ترجمه شده است. او نویسنده ای آوانگارد است که انتخاب او از طرف اهالی نوبل ادبیات که بیشتر به ادبیات کلاسیک روی خوش نشان می دهند هم عجیب بود.