دلایل افزایش خودکشی در بین دستیاران پزشکی - مجله آزمون اول

به گزارش مهر، دستیاران پزشکی بخش عمده ای از زندگی خود را در محیط های دانشگاهی و بیمارستانی و درمانی سپری می نمایند و در یک سال اخیر با توجه به تشدید شرایط بیماری و اپیدمی در کشور، این گروه بار سنگینی از کار های درمانی را برعهده داشته اند.

بسیاری از دستیاران پزشکی (رزیدنت ها) در پیک این بیماری و در شرایط سخت در قالب کشیک های طولانی بر بالین بیماران حاضر شدند و سختی های زیادی کشیدند، اما پرداختی های که برای آن ها در نظر گرفته می گردد، ناچیز و جوابگوی معیشت آن ها نیست.

بعلاوه در حدود دو سال گذشته انصراف های دسته جمعی دستیاران در اعتراض به شرایط حاکم آموزشی و یا بعضی خودکشی ها که ناشی از فشار های اقتصادی و اجتماعی بر روی آن ها است، موجب شده دوباره این موضوع و اهمیت تبدیل شرایط آن ها به شغل را مطرح نموده است.

طرح موضوع تبدیل دوره دستیاری به شغل به عنوان یکی از راه چاره های مسائل دستیاران

علی سلحشور دبیر کارگروه درمان شورا های صنفی دستیاران و دانشجویان دکتری تخصصی و دبیر شورای صنفی دستیاران و دانشجویان دکتری تخصصی دانشگاه علوم پزشکی مازندران درباره جزئیات مسائل و مسائل دستیاران گفت: موضوعات و مسائل دستیاران پزشکی سال ها است که وجود داشته، اما از سال گذشته و پس از رسانه ای شدن موضوع چند مورد خودکشی در میان دستیاران این مسائل شدت گرفت و بعضی نمایندگان مجلس از وزارت بهداشت شرح خواستند و موضوع تبدیل دوره دستیاری به شغل به عنوان یکی از راه چاره ها مطرح شد.

وی اضافه کرد: پیش از این هم دوره دستیاری سختی و ایرادات بسیاری داشته است و دستیاران هم به آن اعتراض داشتند، اما به علت اینکه آینده مثبتی از لحاظ عایدی اقتصادی و صندلی شغلی برای خود می دیدند سختی ها را تحمل می کردند. اما از سال های 94 و 95 به این سو، تغییری در نوع پرداخت به پزشکان متخصص صورت گرفت و این افق کم رنگ و اعتراضات بیشتر شد. ضمن اینکه مسائل اقتصادی کل کشور هم به این مسائل دامن زد.

سلحشور یادآور شد: واقعیت این است که دوره دستیاری در نظام آموزش پزشکی ایران دوره دانشجویی محسوب می گردد و از همین رو به دانشجو یاری هزینه تحصیلی داده می گردد. همین مساله باعث می گردد هیچ همخوانی میان یاری هزینه تحصیلی و هزینه های زندگی یک دستیار پزشکی وجود نداشته باشد.

وی گفت: بر اساس قانون سالیانه 25 درصد به مبلغ یاری هزینه تحصیلی دستیاران اضافه می گردد. تا مهرماه سال 1400 یک دستیار پزشکی سال چهارم و متاهل مبلغ 3 میلیون و 700 هزار تومان دریافت می نموده است که با افزایش 25 درصدی حدود 4 میلیون و 500 هزار تومان دریافت می نماید. نکته جالب توجه در اینجا این است که همین 25 درصد افزایش نیز بر روی کل یاری هزینه صورت نمی گیرد و 25 درصد بر روی بیس مبلغ یاری هزینه دستیار پزشکی مجرد اعمال می گردد.

یاری هزینه دستیاری کفاف کرایه خانه را به ویژه در شهر های بزرگ نمی دهد

دبیر کارگروه درمان شورا های صنفی دستیاران و دانشجویان دکتری تخصصی اضافه کرد: نکته مهم در شرایط رفاهی و معیشتی این است که پیش از این امکان زندگی با این یاری هزینه در کنار یاری خانواده ها بود، اما اکنون این دریافتی کفاف حتی کرایه خانه را به ویژه در شهر های بزرگ نمی دهد. در مقابل دانشگاه های علوم پزشکی به دستیاران پزشکی و دانشجویان دکتری تخصصی خوابگاه نمی دهند و این مسئله مسائل دستیاران را در شهر های بزرگ بیشتر می نماید.

وی گفت: در وزارت بهداشت قوانین کافی در زمینه پرداخت کارانه و یاری هزینه به دستیاران وجود دارد، اما متاسفانه قوانین به درستی اجرا نمی گردد. قوانینی وجود دارد که مرکز درمانی و آموزشی و یا بیمارستان و یا دانشگاه می تواند درصدی از کارانه و یا درصدی از حق العمل جراح را به دستیار جراح اختصاص دهد، اما هیچکدام از این درصد ها داده نمی گردد و قوانین اجرا نمی گردد. در حالی که ممکن است بخش عمده ای از مسائل معیشتی با همین قوانین قابل حل باشد.

شرایط ساعت کاری برای دستیاران پزشکی بر اساس قوانین وزارت بهداشت اجرا نمی گردد

سلحشور یکی دیگر از مسائل دوره دستیاری را طاقت فرسا بودن ساعات کاری برشمرد و اضافه کرد: شرایط ساعت کاری برای دستیاران پزشکی بر اساس قوانین وزارت بهداشت اجرا نمی گردد. با وجود اینکه از دو سال پیش یک آیین نامه ای برای ساعت کاری و شیفت کاری تهیه شد که بر اساس سال تحصیلی هر دستیار چقدر در هفته باید کشیک باشد، اما وجود کلمه حداکثر در آن آیین نامه موجب شد دانشگاه ها بگویند بر اساس آیین نامه هر دستیار پزشکی باید حداکثر 12 کشیک داشته باشد.

وی اضافه کرد: اما این موضوع در بسیاری از دانشگاه ها برای دستیار سال یک رعایت نمی گردد. در اغلب موارد دستیاران رشته های جراحی از 7 صبح تا ساعت 4 بعد از ظهر روز بعد در برترین حالت 36 ساعت در بیمارستان هستند و در این مدت تمام وقت به بیماران رسیدگی می نمایند.

دبیر شورای صنفی دستیاران و دانشجویان دکتری تخصصی دانشگاه علوم پزشکی مازندران اعلام کرد: ضمن اینکه دستیاری که این همه ساعت در بیمارستان حضور دارد از حداقل امکانات برای استراحت چند دقیقه ای هم محروم است. شکل و شمایل پاویون ها از نظر امکانات و پاکیزگی تا اندازه ای بد و غیرقابل تحمل است که هیچکس حاضر به استراحت در آنجا نیست. این سوال پیش می آید که چرا دستیاران به این مشکل اعتراض نمی نمایند که باید گفت، زیرا اینقدر دستیاران درگیر مریض ها هستند که فرصتی برای اعتراض وجود ندارد.

وی گفت: ما در شورای صنفی دستیاران پزشکی پیش نویس استانداردسازی پاویون های بیمارستان ها را تهیه نموده ایم که مراحل خاتمهی خود را می گذراند.

تعارض منافع در گروه پزشکی از دلایل عدم تبدیل شرایط دوره دستیاری پزشکی

سلحشور اجرایی نشدن کوریکولوم آموزشی دوره دستیاری و اختیارات بیش از اندازه مدیران گروه های آموزشی را از مسائل سد راه تبدیل شرایط دوره دستیاری به شغل برشمرد و گفت: از دلایل عدم تبدیل شرایط دوره دستیاری پزشکی تعارض منافع در گروه پزشکی است. در قوانین آموزشی اختیارات بی حد و مرزی به گروه آموزشی داده شده تا حدی که مدیر گروه می تواند در زمینه چرخش کشیک های کاری، مرخصی و ... خلاف مصوبات آموزشی هم عمل کند. ضمن اینکه بعضی از کوریکولوم ها سال هاست که بازنگری نشده اند.

وی اضافه کرد: دستیاران پزشکی تمام وقت هستند و حق کار کردن در جای دیگری ندارند. در واقع یک تناقض وجود دارد که اگر فرد دانشجو است چرا تمام وقت است و اگر تمام وقت کار می نماید چرا برای فرد شغل محسوب نمی گردد. اگر فرد تمام وقت نبود می توانست به عنوان یک پزشکی عمومی هم جای دیگری کار کند و شرایط اقتصادی خود را بهبود ببخشد.

وی درباره بیمه دستیاران پزشکی و مسائل بر سر راه بیمه های مرتبط با این گروه گفت: از ابتدای سال اعلام کردند دستیاران می توانند بیمه شوند، اما همین موضوع هم با چالش هایی همراه بود. ابتدا برای درمان بیمه سلامت مطرح شد، ولی مورد استقبال قرار نگرفت، زیرا بیمه سلامت با بسیاری مراکز طرف قرارداد نیست. پیشنهاد شده است که قرارداد بیمه درمان هم با بیمه تامین اجتماعی منعقد گردد که هنوز اجرایی نشده است.

دبیر شورای صنفی دستیاران و دانشجویان دکتری تخصصی دانشگاه علوم پزشکی مازندران اضافه کرد: ضمن اینکه از ابتدای سال جاری موضوع سابقه کار با بیمه تامین اجتماعی شروع شده است. بیمه مسئولیت هم دستیاران از سال ها پیش هر فردی به طور جداگانه نسبت به این موضوع اقدام می کرد، اما نکته اینجاست که تمامی هزینه های بیمه ای برعهده دستیاران است و، چون دستیار دانشجو محسوب می گردد بنابراین هزینه ها را خود فرد تقبل می نماید.

وی اعلام کرد: ما در شورای صنفی پیشنهاد داده ایم که ثبت نام بیمه چه بیمه درمان، چه بیمه مسئولیت و چه وام ها و تسهیلات دستیاران همگی در زمان ثبت نام دستیاران در دانشگاه انجام گردد و فرد اگر قرار است ضمانتی ارائه کند همه را در یک زمان ارائه کند.

با تبدیل شرایط دوره دستیاری به شغل مسائل سامان پیدا کند

سلحشور یادآور شد: امید می رود که با تبدیل شرایط دوره دستیاری به شغل مسائلی از جمله ساعات کاری، بیمه، پرداخت ها و یاری هزینه ها سامان پیدا کند، زیرا مدرک اصلی فرد دستیار، پزشکی عمومی است و می تواند به اندازه یک پزشک عمومی دریافتی داشته باشد.

وی تاکید نمود: هر چه زودتر باید در وزارت بهداشت کارگروه مشترکی برای این موضوع تشکیل گردد، اما نکته مهم این است که هنوز کارگروهی تشکیل نشده است و کسی نمی داند که ترکیب این کارگروه چگونه است و قرار است چه زمانی تشکیل گردد و چه مسائلی در آن مطرح گردد.

دبیر کارگروه درمان شورا های صنفی دستیاران و دانشجویان دکتری تخصصی اضافه کرد: مسائل دستیاران پزشکی نباید با موضوعات حقوق و مزایای پزشکان که در رسانه ها مطرح می گردد مخلوط گردد، زیرا بار اصلی درمان در بیمارستان ها برعهده دستیاران پزشکی است و با این وجود از کمترین اندازه حق الزحمه و مسائل رفاهی برخوردارند. این مسائل باید در فضای وزارت بهداشت مورد رسیدگی قرار گیرد، زیرا هر لحظه ناامیدی نیروی انسانی گروه پزشکی، مهاجرت در این گروه را تقویت می نماید.

واکنش وزارت بهداشت به مسائل دستیاران پزشکی

اما وزارت بهداشت نیز به تازگی به این موضوع واکنش نشان داده است و علاوه بر معاون آموزشی، مدیرکل بازرسی وزارت بهداشت نیز از دستور وزیر بهداشت برای رسیدگی به این موضوع خبر داده است.

دکتر علیرضا رحیم نیا مدیرکل دفتر بازرسی، ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت بهداشت گفته است یکی از اصلی ترین دغدغه های وزیر بهداشت، حل مسائل دستیاران تخصصی بوده است و دکتر عین اللهی برای حل مسائل دستیاران تخصصی، دستورات مهمی صادر نموده که در حال اجرا، اما اندکی زمان بر است.

وی اضافه نموده است: از مهمترین دستورات وزیر بهداشت برای حل مسائل دستیاران مربوط به تعهدنامه، بیمه مسئولیت، افزایش دستمزد و مسائل کار و کشیک ها بوده که در حال اجرا است و به محض به نتیجه رسیدن، به اطلاع خواهید رسید.

کابوس دستیاری در کشور روزی خاتمه می یابد

در همین زمینه دکتر ابوالفضل باقری فرد معاون آموزشی و دبیر شورای آموزش پزشکی و تخصصی وزارت بهداشت نیز اصلاح ساختار دستیاری، افزایش کیفیت آموزش و تقویت معیشت این عزیزان به وسیله منابع اقتصادی پایدار را یکی از اولویت های وزارت بهداشت برشمرده است.

وی با بیان اینکه در دولت تازه یکی از اولویت های مهم و ضروری وزیر بهداشت و معاونت آموزشی، اصلاح ساختار دستیاری، افزایش کیفیت آموزش و تقویت معیشت آن ها به وسیله منابع اقتصادی پایدار است، یادآور شده است: در این راستا، تبدیل دستیاری به شغل در دستور کار این معاونت قرار گرفته است تا با استفاده از تمام ظرفیت کشور، این عزیزان از حداقل حقوق و مزایای یک پزشک عمومی بهره مند شوند.

وی در ادامه تاکید نموده است باید کابوس دستیاری در کشورمان روزی خاتمه یافته و به جای آن، فضایی آرام، امیدبخش و سرشار از انگیزه برای یادگیری و خدمت به بیماران جایگزین گردد. بعلاوه کاهش استرس های بی مبنا و دریافت کارانه مناسب با تغییر بعضی آیین نامه های ناعادلانه، از جمله فعالیت هایی است که در حال اجرا است.

به نظر می رسد تا زمان تشکیل کارگروه مشترکی از سوی وزارت بهداشت برای رسیدگی به ابعاد چندگانه این موضوع اعم از حقوقی، درمان، آموزشی و دانشجویی و دعوت از نمایندگان دستیاران و ذینفعان، باید در انتظار حل مشکل دستیاران پزشکی باقی ماند.