روستای ماخونیک در خراسان جنوبی؛ سرزمین لی لی پوت ایران

به گزارش مجله آزمون اول، روستای ماخونیک که در اطراف شهرستان سربیشه واقع شده، به دلیل قد و قامت کوتاه ساکنان آن به روستای لیلی پوت شهرت دارد. البته این روستای کوچک، تنها به خاطر قد و قامت مردمانش شهرت ندارد، بلکه فرهنگ و آداب و روسوم و سبک زندگی مردم باعث شهرت این مکان شده است. با خبرنگاران همراه باشید تا درباره این روستا بیشتر بدانید.

روستای ماخونیک در 142 کیلومتری شهرستان بیرجند واقع در استان خراسان جنوبی است. منطقه ماخونیک شامل 12 آبادی است که روستای ماخونیک بزرگ ترین آنها به شمار می رود. این روستا شامل ماخونیک، کفاز، چاپنسر، توتک، سفال بند، سولابست، لجونگ (سفلی و علیا)، کلاته بلوچ، دامدامه و میش نو، خارستو و جلارو است. ساکنان این روستاها به لحاظ مذهب، معیشت، شیوه زندگی و آداب و رسوم اجتماعی شباهت بسیاری به هم دارند که اصل و نسب آنها به روستای ماخونیک برمی گردد. سبک زندگی مردم روستای ماخونیک همانند محل سکونت آنها ساده و ابتدایی است. خانه های روستاییان نیز شکل هندسی خاصی ندارد.

موقعیت جغرافیایی

روستای ماخونیک یکی از هفت روستای شگفت انگیز دنیا است و تا افغانستان نیم ساعت فاصله دارد. گفته می گردد مردم ماخونیک اصالتا افغانی هستند که در چند قرن پیش از افغانستان کوچ نموده اند و ماخونیک را جهت زندگی برگزیده اند. این روستا در فاصله 78 کیلومتری شرقی شهر سربیشه در جهت جاده سربیشه به روستای دُرُح قرار گرفته است.

وجه تسمیه

درباره وجه تسمیه روستا چندین قول وجود دارد. بر اساس اطلاعات منتشر شده درباره روستای ماخوییک، تاریخ سکونت و زندگی در این مکان به 300 سال قبل برمی گردد که این مکان با نام مادخنیک شناخته می شده است. ریشه مادخنیک از دو کلمه یماد و خنیک گرفته شده است. ماد در زبان پهلوی و پارسی باستان به ماه تبدیل شده که یکی از معانی آن شهر و مملکت است و در مجموع شهر ماخونیک نام گرفته است. گفته می گردد در گذشته عده ای از ماموران دولتی به این روستا آمده و اهالی به گرمی از آن ها استقبال ننموده اند و با آن ها برخورد سردی داشته اند و آن ها این نام را برای روستا انتخاب نموده اند. بعضی می گویند به دلیل وجود شکافی در کوه نزدیک روستا به آنجا ماده ماخونیک گفته می شده که به مرور زمان به ماخونیک تغییر نام یافته است.

تاریخچه

درباره این روستا هیچ سابقه تاریخی مکتوبی وجود ندارد و فقط کلنل چارلز ادوار دبیت در کتاب سفرنامه خراسان و سیستان در دوره ناصرالدین شاه به توصیف منطقه ماخونیک پرداخته است. از شواهد چنین بر می آید که ساکنان روستا در ابتدا دامدار و کوچ نشین بوده اند و در دوره های بعد در منطقه ماخونیک و به ویژه در روستای ماخونیک سکونت گزیده اند، وجود سنگ نگاره ای در نزدیکی قنات ماخونیک که نقش های چوپانی و بسیار قدیمی بر روی آن نقش بسته نیز گواهی بر قدمت سکونت در ماخونیک است. از آثار تاریخی ماخونیک می توان به سنگ سیاه (سنگ نگاره) ماخونیک، بنای برج و قلعه، برج گل انجیر، منزل سرگردونی، نادر مرده می توان اشاره نمود.

مردم شناسی

مردم منطقه ماخونیک با زبان فارسی و لهجه خاصی صحبت می نمایند. اهالی این منطقه کوتاه قد هستند و قدشان از 1.40 متر بیشتر نبود، اما اکنون قد مردم این منطقه عادی است. مردم ماخونیک تا 50 سال پیش، چای نمی نوشیدند، شکار نمی کردند و اصلاً گوشت نمی خوردند و هنوز سیگار نمی کشند. مردم ماخونیک این قبیل کارها را گناه می دانستند. ورود تلویزیون به این روستا به معنای ورود شیطان بود و اهالی تا چند سال پیش به تلویزیون می گفتند شیطان. آنها هرگز اجازه نمی دادند بچه ها پای صفحه تلویزیون بنشینند، چون معتقد بودند جادو می شوند.

فرهنگ

روستای ماخونیک در دامنه تپه قرار گرفته و خانه ها به طور فشرده در کنار هم و در گودی زمین ساخته شده اند. کف خانه ها حدود یک متر از سطح زمین پایین تر و دارای یک در کوتاه چوبی است. بنابراین برای وارد شدن به خانه باید خم شد. اینجا منطقه ای سردسیری است، بنابراین مردم خانه ها را کوچک و کم ارتفاع می ساختند تا گرم شدن خانه راحت تر صورت گیرد. هر خانه دارای فضاهایی همچون کندیک Kandik (مخزن نگهداری گندم و جو)، کرشک Koresk (اجاق گلی برای طبخ غذا)، طاق و طاقچه است. مصالح به کار رفته در مسکن روستا شامل سنگ، چوب و هیزم است. مراسم عروسی و نامزدی، مراسم ماه رمضان و عید فطر و عید قربان، مراسم باران خواهی و همچنین خوراک و غذاهای سنتی و پوشاک محلی منطقه هر کدام جذابیت خاصی دارند.

حرفه و پیشه

شغل اصلی مردم روستا دامداری است و در کنار آن به کشاورزی نیز مشغول هستند، علاوه بر این تعدادی از اهالی در معادن سنگ کار می نمایند و تعدادی دیگر نیز قالیبافی می نمایند و این صنعت از عمده صنایع دستی روستا به شمار می رود. عمده محصولات کشاورزی منطقه شامل گندم، سیر، جو، شلغم، چغندر و زردک است و مردم این منطقه به میزان محدودی به کشت گوجه فرنگی، پیاز و زعفران نیز می پردازند. کاشت محصولات باغی در روستا چندان به چشم نمی خورد و فقط تعدادی درختان عناب، توت، انجیر، انار، سیب، انگور و بادام در کنار جوی های آب و نزدیکی استخر کاشت می گردد.

امکانات

راه رسیدن به روستا در طول چند سال اخیر آسفالت شده است. این روستا دارای آب شرب، برق، خانه بهداشت، مدرسه ابتدایی، مکتب خانه، حمام و چندین مغازه از جمله خواربار فروشی، قصابی، نانوایی، تعمیرگاه موتور و جوشکاری است.