طرح خروج دولت از شرکت داری روی میز کابینه روحانی - مجله آزمون اول

به گزارش خبرنگاران،هدیه لطفی خبرنگار حوزه بورس در این باره نوشت: تصمیم دولت برای واگذاری به جامانده سهام خود در شرکت های فعال بازار سرمایه در حالی از سال گذشته مطرح بوده که رونق اخیر ایجادشده در بورس، عاملی در جهت تسریع این موضوع در این روزها شده است. هجوم نقدینگی طی دو سال اخیر رونق بی سابقه ای را در بورس تهران ایجاد نموده و به نظر می رسد در جلب توجه سیاست گذاران اقتصادی به این فرصت استثنایی بی تاثیر نبوده است. به طوری که جلسه اخیر شورای عالی بورس و مصوبه وزیر اقتصاد تاکیدی بر تعجیل در این امر دارد. جزئیات این عرضه عظیم نشان از آن دارد که قرار است واگذاری ها در دو فاز صورت گیرد. در مرحله نخست ابتدا سهام همه شرکت های دولتی در قالب صندوق های سرمایه گذاری تجمیع می گردد و با تخفیف 20 تا 25 درصدی عرضه خواهد شد و هر ایرانی متقاضی این سهام می تواند بر اساس کد ملی در قالب واحدهای این صندوق ها اقدام به خرید کند. عرضه در نوبت دوم نیز به شکل تک سهم با همان میزان تخفیف بوده که عموم مردم حق خرید آن را خواهند داشت.

تصمیم دولت برای واگذاری به جامانده سهام خود در شرکت های فعال بازار سرمایه در حالی از سال گذشته مطرح است که اخبار پیرامون این موضوع نوید از رسیدن به گام آخر می دهد. به طوری که جلسه اخیر شورای عالی بورس و همچنین مصوبه وزیر اقتصاد نشان می دهد تصمیم بر آن است تا به زودی سهام دولت در شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس به عموم مردم واگذار گردد. به گزارش دنیای اقتصاد شورای عالی بورس در جلسه یازدهم فروردین ماه، بر اساس قانون بودجه سال 99 و همچنین به استناد اصل 44، ساز و کار اجرایی واگذاری به جامانده سهام دولتی شرکت های حاضر در بازار سرمایه را تصویب کرد. به همین دلیل مصوبه مزبور شانزدهم فروردین امسال توسط وزیر امور اقتصادی و دارایی به معاون اول رئیس جمهوری تقدیم شد و تنها منتظر تصویب در هیات وزیران است تا به این ترتیب شاهد عرضه گسترده ای از سهام دولتی در بازار سرمایه باشیم.

همان طور که در گزارش های پیشین به دفعات به آن اشاره شده هجوم نقدینگی طی دو سال اخیر رونق بی سابقه ای را در بورس تهران ایجاد نموده و به نظر می رسد توجه سیاست گذاران اقتصادی به این فرصت استثنایی جلب شده است.

به طوری که ارزش کل معاملات بورس و فرابورس طی سال 98 به حدود 703هزار میلیارد تومان رسیده که 434هزار میلیارد تومان از این رقم به معاملات بورس تعلق داشته است. به همین دلیل تداوم ورود سرمایه گذاران جدید به بازار سهام در سال جدید نیز با رکوردشکنی های پیاپی همراه بوده که ارزش معاملات بازار سهام در همین روز کاری ابتدایی امسال به بیش از 46هزار میلیارد تومان رسیده است. در این راستا نقدینگی بالایی که این روزها در این بازار موج می زند، فرصت مناسبی پیش روی سیاست گذار قرار داده تا نه تنها تامین اقتصادی مناسبی از این بازار داشته باشد، بلکه خروج کامل از سهام دولتی را داشته باشد. از آنجا که دولتی بودن بخش زیادی از سهام شرکت های پذیرفته شده بورس و فرابورس عموما مورد انتقاد فعالان بازار سرمایه است، شاید این بار فرصت مناسبی باشد تا خروج کامل دولت از سهام تحت مالکیت خود رقم بخورد.

از سوی دیگر این واگذاری ها می تواند فرصت مناسبی برای بازار سرمایه نیز به دنبال داشته باشد. از آنجا که رشد بی وقفه بازار سهام و تداوم ورود نقدینگی جدید به این بازار از سال گذشته تا به امروز، نگرانی از تشکیل حباب قیمتی در بعضی از سهام را ایجاد نموده، عرضه سهام دولتی می تواند اهرم مناسبی برای رقیق تر کردن بازار سهام باشد. تا در این صورت نگرانی متولیان بازار سرمایه از رشد بی وقفه بازار نیز مرتفع گردد. به عبارت دقیق تر در صورت عرضه سهام شرکت های دولتی، بخشی از نقدینگی موجود در بازار جذب این سهام خواهد شد و بازار سهام نیز به تعادل می رسد.

واگذاری در دو مرحله

در این راستا دنیای اقتصاد در گفت وگو با مدیر روابط عمومی و امور بین الملل سازمان بورس و اوراق بهادار به آنالیز جزئیات واگذاری سهام دولتی در بازار سهام پرداخته است.

یاسر فلاح با اشاره به اینکه یک تصمیم مهم در راستای کاهش تصدی گری دولت اتخاذ شده است، گفت: قرار است به جامانده سهام دولت در سهام شرکت هایی که در قالب اصل 44قانون اساسی در بازار سهام (بورس و فرابورس) عرضه شده نیز واگذار گردد. هرچند این موضوع مدت زیادی است که در حال پیگیری است، ولی با اهتمامی که از سوی دستگاه های ذی ربط صورت گرفته در گام نهایی واقع شده است.

وی ادامه داد: در این میان بخشی از سهامی که در قالب اصل 44 واگذار شده، به سهام عدالت اختصاص داشته و مالکیت بخشی دیگر نیز به وسیله عرضه در بازار سهام واگذار شده است.

فلاح ادامه داد: بر اساس پیشنهاد شورای عالی بورس و مصوبه این شورا مقرر شد که به جامانده سهام دولت در دو مرحله عرضه گردد. البته این موضوع احتیاج به مصوبه هیات وزیران دارد. مدیر عامل شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس مرحله اول را در قالب صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) دانست و گفت: ابتدا سهام همه شرکت های دولتی در قالب صندوق های سرمایه گذاری تجمیع می گردد و براساس کد ملی در قالب واحدهای این صندوق ها به هریک از ایرانی ها اختصاص می یابد.

فلاح در ادامه با اشاره به اینکه واگذاری مزبور با تخفیف 20 تا 25 درصدی به عموم مردم خواهد بود، گفت: سهام باقی مانده (آن دسته از سهامی که به طور مثال در حال حاضر وثیقه بوده و هنوز آمادگی عرضه ندارند) در مرحله دوم عرضه خواهد شد. به این ترتیب عرضه در نوبت دوم به شکل تک سهم و با استفاده از روش ثبت سفارش (بوک بیلدینگ) به هر کدملی ایرانی واگذار می گردد. این عرضه نیز از همان تخفیف 20تا25درصدی قیمت برخوردار است.

سازوکار تعیین است؟

مدیر روابط عمومی و امور بین الملل سازمان بورس و اوراق بهادار در پاسخ به سوال دنیای اقتصاد مبنی بر اینکه آیا سازوکار واگذاری های مزبور از سوی سازمان بورس تعیین شده است، گفت: عرضه مرحله دوم یعنی واگذاری به صورت تک سهم که در قالب معاملات عادی بورس بوده و فرآیند خاص و طراحی مجدد احتیاج ندارد. ولی برای طراحی ETF ها باید سازوکار جدیدی فراهم گردد.

فلاح در ادامه اضافه نمود: فرآیند تشکیل صندوق های مزبور در حال حاضر توسط شرکت سپرده گذاری مرکزی در حال تدوین است و به زودی نهایی خواهد شد. باید اساسنامه صندوق ها تعیین و تدوین گردد و ارکان آن نیز اعلام گردد.

به گفته فلاح، اعضای این صندوق را نماینده وزرات اقتصاد، سازمان خصوصی سازی، سازمان بورس و ناشر شرکت ها تشکیل می دهند. باید این افراد بر اساس چارچوب های تعیین سازمان بورس، معرفی و تایید شوند.

کد ملی به جای کد بورسی؟

مدیر روابط عمومی و امور بین الملل سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به هماهنگی های صورت گرفته برای در نظر دریافت کد ملی به عنوان کد بورسی گفت: این موضوع که کد ملی به جای کد بورسی در خریدهای مزبور قرار گیرد نیز در دست آنالیز است.

فلاح ادامه داد: هنوز به طور کامل تعیین نیست که کد ملی افراد جایگزین کد بورسی گردد و با همان قابلیت خرید را داشته باشند یا خیر؟ ولی شاید در گام نخست همان کد ملی معیار خرید قرار گیرد و در مراحل بعدی با سازوکاری که از سوی شرکت سپرده گذاری مرکزی اعلام گردد، افراد به اخذ کد بورسی اقدام نمایند.

عرضه های عظیم در راه است

به این ترتیب همان طور که مشاهده می گردد عرضه های عظیمی در راه است. در این راستا دنیای اقتصاد نیز بارها در گزارش های پیشین خود به گسترش عرضی بازار سرمایه اشاره داشت و این امر را عاملی مثبت در جهت تثبیت و تعمیق بازار عنوان نموده، این عرضه سهام دولتی نیز می تواند دستیابی به این اهداف را تسهیل کند. البته باید مطرح کرد که این عرضه مانند یک عرضه اولیه بسیار عظیم است که البته بنا نیست شرکت تازه در بورس یا فرابورس پذیره نویسی گردد، بلکه بنا است که واحدهای صندوق های سرمایه گذاری در بازار عرضه شوند.

در حالی آخرین رکورد تعداد مشارکت نماینده در عرضه اولیه به بیش از یک میلیون و 700هزار نفر رسید که صف های خرید سنگین بعد از عرضه ها نشان از اشتیاق سهامداران به خرید سهام بیشتر دارد. حال به نظر می رسد با چنین حجم بالایی از سهام دولتی که قرار است در بازار عرضه گردد، عطش سهامداران تا حدودی فروکش کند و خریدهای مناسبی در این واحدها داشته باشند. هر چند پیگیری ها نشان می دهد زمان این عرضه ها تعیین نیست و باید منتظر تصمیمات آینده و به ویژه تصمیم نهایی از سوی هیات وزیران بود؛ ولی مدیر روابط عمومی و امور بین الملل سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید نمود: با توجه به پیگیری هایی که از سوی وزارت اقتصاد و همچنین شخص رئیس جمهور در حال اجرا است، به نظر می رسد این فرآیند خیلی زود اجرایی گردد.

فلاح در ادامه اضافه نمود: یکشنبه (17فروردین ماه) جلسه هیات وزیران دولت برگزار شده و شاید موضوع واگذاری ها در این جلسه مطرح و نتیجه اعلام گردد. در غیر این صورت، در هفته آینده به آنالیز خواهند پرداخت.

یادآور می گردد تا لحظه تنظیم این گزارش نتیجه جلسه مزبور تعیین نبوده است.

مزیت صندوق های قابل معامله

در صورت اجرای این طرح بسیاری از مردم به وسیله صندوق های سرمایه گذاری، سهامدار شرکت های دولتی می شوند و دولت نیز از ترکیب سهامداری شرکت ها خارج خواهد شد. مزیت صندوق های سرمایه گذاری برای مردم این است که اولا مدیریت این صندوق ها برعهده متخصصان حرفه ای است و دوم اینکه واحدهای این صندوق ها خود نوعی سبد سهام است که ریسک سرمایه گذاری در بورس را کاهش می دهد. به نظر می رسد با اجرای این موضوع بازار سرمایه ایران نیز به معیارهای جهانی که ورود غیر مستقیم افراد به بازار سرمایه است، نزدیک گردد. آمارها نشان می دهد در بورس های پیشرفته حدود 80درصد از دارایی افراد به وسیله صندوق های سرمایه گذاری وارد بازار شده و خودشان به طور مستقیم خرید و فروش نمی نمایند.

چه سهامی عرضه خواهد شد؟

مدیر روابط عمومی و امور بین الملل سازمان بورس و اوراق بهادار در پاسخ به این سوال که آیا تعیین است چه شرکت هایی در فهرست عرضه قرار دارند، گفت: به جامانده سهام عرضه شده دولت در صنایعی از جمله بانک ها، پتروشیمی ها و پالایشگاه ها در اولویت واگذاری قرار دارند. البته هنوز تعیین نیست که اولویت عرضه با کدام گروه یا صنعت بوده و چه شرکت هایی در عرضه های نخست قرار می گیرند.