نتایح پژوهش های جدید کشف غیرمنتظره سیاهچاله غول پیکر را تایید نکرد - مجله آزمون اول

گروهی از دانشمندان آموزشگاه علوم چین چندی پیش ادعا کردند سیاهچاله ای با جرم حدود 70 برابر جرم خروشید را در یک منظومه دوتایی کشف نموده اند. خبری که غیرمنتظره و شگفت انگیز بود. چرا که جرم سیاهچاله های ستاره ای در بیشترین حالت اغلب حدود نصف این مقدار است. همین مسئله باعث شد که جامعه اخترشناسی از همان ابتدا نتایج کار این گروه پژوهشی چینی را با دیده شک و تردید نگاه کند. شک و تردیدی که درست هم بود و در نهایت معین شد که نتایج این تحقیق اشتباه است.

ماجرا از کجا شروع شد؟

سیاهچاله های ستاره ای اغلب با تابش پرتو ایکس قرص گازهای اطراف شان آشکار می شوند. اما سیاهچاله ای که اخیرا کشف شده و LB-1 نام گرفته، با این روش کشف نشد. چرا که چنین قرصی در اطراف این سیاهچاله وجود نداشت.

به این ترتیب اخترشناسان این سیاهچاله را با روش غیرمستقیم و با آنالیز اثرات گرانشی آن روی ستاره همدمش کشف کردند.

ماجرا اما به این جا ختم نشد و در داده های رصدی نشانه هایی از وجود هیدروژن یونیزه شده نیز مشاهده شد. پژوهشگران پس از آن و با فرض این که هیدروژن در قرصی به دور سیاهچاله می چرخد محاسباتی را انجام دادند. هدف آن ها محاسبه جرم سیاهچاله با آنالیز سرعت حرکت هیدروژن به دور سیاهچاله بود.

با انجام این محاسبات بود که پژوهشگران جرم این سیاهچاله غول پیکر را محاسبه کردند و به آن نتیجه حیرت آور رسیدند. با این حال پژوهش های جدیدی که در این رابطه و روی همان داده های رصدی انجام شد نشان داد که هیدروژن در واقع اصلا چنین حرکتی در این سامانه ندارد! در واقع پژوهش های جدید نشان می دهند که تفسیر پژوهشگران آموزشگاه علوم چین از داده های طیف سنجی درست نبوده است.

ادعای بزرگی که تایید نشد

همان طور که اشاره شد پس از انتشار نتایج این پژوهش بسیاری از اخترشناسان به آن واکنش نشان دادند. همان طور که از جامعه علمی انتظار می رود چنین مسائلی تنها با یک مقاله و یک بار آنالیز داده ها مورد قبول قرار نمی گیرند. هر چند که دانشمند باید با نگاهی باز و بدون پیش داوری فعالیت های پژوهشی خود را انجام دهد، اما آنالیز دقیق داده ها و احتمال های ممکن دیگر را نیز نباید فراموش کرد.

و این دقیقا همان روشی است که علم با آن به پیش می رود. یافتن خطاها و کوشش برای اصلاح آن ها بخشی جدانشدنی از کار دانشمندان است.

تا کنون سه گروه از اخترشناسان نتایج پژوهش های خود را درباره این کشف منتشر نموده اند. در یک مورد از این پژوهش ها اخترشناسان با آنالیز مجدد همان داده های قبلی احتمال وجود چنین سیاهچاله ای را رد کردند. در پژوهشی دیگر و با انجام تعداد زیادی شبیه سازی معین شد که حضور سیاهچاله ای با جرم 70 برابر جرم خورشید در این سامانه دوتایی امکان پذیر نیست. گروهی دیگر از دانشمندان نیز تصمیم گرفتند تا به جای داده های پیشین طیف سنجی جدیدی را با تلسکوپی دیگر انجام دهند و باز هم به نتیجه ای مشابه نتایج پژوهش های دو گروه دیگر رسیدند.

اکنون اخترشناسان می دانند که جرم سیاهچاله ای که در این سامانه واقع شده است احتمالا بین 5 تا 20 برابر جرم خورشید است که برای یک سیاهچاله ستاره ای معقول و ممکن است.

با این حال Jifeng Liu، سرپرست گروه پژوهشی آموزشگاه علوم چین که اولین پژوهش را درباره این سیاهچاله انجام داد، به سایت Space.com گفته تیم او به زودی مقاله جدیدی را ارائه خواهد نمود. مقاله ای که به گفته او در آن به ابهامات اخیر درباره کشف این سیاهچاله غول پیکر پاسخ داده خواهد شد.

به این ترتیب انجام تحقیقات بیشتر روی سیاهچاله LB-1 ادامه خواهد داشت. اعلام خبر هیجان انگیز، و البته تا آن جا که فعلا می دانیم اشتباه، در خصوص این سیاهچاله توجه بسیاری از اخترشناسان را به این سامانه جلب کرد. با این حال حتی اکنون که اشتباه پژوهشگران چینی در تفسیر داده های اولیه معین شده نیز این سامانه دوتایی سوژه ای جذاب برای آنالیز های بیشتر است.

کشف سیاهچاله های مشابه LB-1 که تابش پرتو ایکس ندارند بسیار مشکل است. به این ترتیب LB-1 را می توان سوژه ای جذاب دانست که برای شناخت بهتر آن احتیاج به انجام رصدها و پژوهش های بیشتری است.

عکس کاور: طرحی گرافیکی از یک ستاره جوان که به دور سیاهچاله ای پرجرم می شود.

Credit: Jingchuan Yu / Beijing Planetarium