گیاه آپارتمانی شفلرا؛ از روش های نگه داری تا پرورش و تکثیر
به گزارش مجله آزمون اول، خبرنگارانـ امروز افراد برای ایجاد طراوت و زیبایی در فضای بسته و کسل نماینده آپارتمان ها از گیاهان آپارتمانی استفاده می نمایند. استفاده از گیاهان طبیعی سازگار با محیط آپارتمان تاثیر مثبتی روی دکوراسیون داخلی و روحیه اعضای خانواده خواهد داشت. ایده های بسیاری برای استفاده از انواع گل و گیاه در دکوراسیون منزل مد نظر است. ما در اینجا قصد داریم گیاهی مقاوم، زیبا و مجلل را به شما معرفی کنیم که ظاهر بی روح هر خانه ای را به فضایی مدرن و پرنشاط تبدیل می نماید.
به گزارش خبرنگاران، گیاه شفلرا یکی از محبوب ترین گیاهان داخلی است که علاوه بر تصفیه هوای داخل خانه، فراوری اکسیژن و رطوبت محیط را نیز معطر می نماید. این گیاه زیبا جزء مقاوم ترین گیاهان آپارتمانی است؛ اما برای نگه داری از آن باید نکاتی را رعایت کنید. در ادامه با ما همراه باشید تا با اصول نگه داری، پرورش و تکثیر گیاه آپارتمانی شفلرا آشنا شوید.
گیاه شناسی
گیاه شفلرا با نام های دیگری مانند گیاه چتری، گیاه اختاپوس، پنجه کلاغی و درخت چتر کوتوله و با نام علمی Schefflera درخت یا درختچه ای زینتی و گیاهی آپارتمانی است. این گیاه از خانواده Araliaceae و بومی جنوب شرق آسیا از جمله کشور تایوان و جنوب چین است. بعضی از گونه های شفلرا در زیستگاه اصلی خود ممکن است تا بیش از 10 متر قد بکشند؛ اما در محیط آپارتمان و گلخانه بیش تر از 2 متر رشد نخواهند کرد.
ویژگی ظاهری گیاه شفلرا
شفلرا گیاهی دائمی، همواره سبز، کُند رشد و اغلب تک شاخه است. برگ های پنجه ای و چرمی از بارزترین ویژگی ظاهری گیاه شفلراست که هر برگ آن از 5 تا 9 برگچه اشکی شکل یا تخم مرغی تشکیل می گردد. این برگچه ها با یک ساقه ظریف به یک نقطه مرکزی وصل شده اند.
گل های گیاه شفلرا
با اینکه گلدهی گیاه شفلرا در محیط آپارتمان دور از فکر به نظر می رسد؛ اما شدنی است. اگر گیاه شفلرا را در محیط پرنور و مرطوب آپارتمان قرار بدهید و به نوع خاک و زمان آبیاری گیاه توجه کنید، گیاه ممکن است پس از بالغ شدن گل بدهد. گل های گیاه شفلرا در ارقام مختلف دارای اشکال متفاوتی است. گل های شفلرا معمولا به صورت دسته ای از غلاف های سبز رنگ به شکل کپسول تا رشته هایی قرمز رنگ به شکل پای اختاپوس دیده می شوند. این گل ها معطر و سرشار از شهد هستند که پرندگان و زنبور ها را به سمت خود می کشانند.
گونه های گیاه شفلرا
این گیاهان دارای حدودا 900 گونه متعدد هستند. از این تعداد تنها دو یا سه گونه از شفلرا را به عنوان گیاه تزئینی یا آپارتمانی پرورش می دهند. گونه Schefflera amate، Schefflera actiniphylla و Schefflera arboricola سه گونه محبوب از گیاهان شفلرا هستند. Schefflera arboricola برگ های کوچک تری نسبت به دیگر گونه ها دارد و بومی استرالیاست. فراوان ترین نوع شفلرا در ایران گونه شفلرا آربوریکولاست که برگ ابلق و سبز ساده آن در بیش تر گلخانه ها موجود است.
شفلرا گیاهی موثر در تصفیه هوا
گیاه شفلرا هوای خانه را تصفیه می نماید. این گیاه آلاینده هایی مانند بنزن، فرمالدئید و تولوئن را از هوا می گیرد. گیاه شفلرا در از بین بردن سموم آزاد شده از دود سیگار در هوا نیز موثر است. این گیاه آلودگی های هوا را به وسیله برگ و ریشه جذب می نماید و اکسیژن پاک را به هوا برمی گرداند. اکسیژن پاک در بهبود خواب و تقویت حافظه تاثیر زیادی دارد. جالب است بدانید که در طب سنتی چین گیاه شفلرا جایگاه مهمی دارد. چینی ها معتقدند که ساقه، ریشه و برگ های گیاه شفلرا خاصیت درمانی دارد و می تواند موجب تقویت قلب، تسکین درد و گردش خون بهتر در بدن گردد. این گیاه با شاخ و برگ زیبای خود به بهبود خلق و خو و افزایش آرامش فکر یاری می نماید.
بنسای گیاه شفلرا
شاخه های شفلرا خاصیت شکل پذیری بالایی دارند، به همین دلیل علاقمندان به پرورش گیاهان آپارتمانی، برای زیبایی بیشتر گیاه شفلرا، با حالت دادن و هرس کردن مداوم شاخه ها، این گیاه را به بنسای تبدیل می نمایند. نگهداری از بنسای شفلرا نیز همانند شکل ساده گیاه، آسان است، اما باید مراقب رشد گیاه بود تا از شکل خاص خود فاصله نگیرد.
آیا گیاه شفلرا سمی است؟
نگهداری از گیاه شفلرا ممکن است برای بچه ها و حیوانات خانگی خطرناک باشد، چرا که شفلرا کمی سمی است. اسهال و استفراغ از مهمترین علائم، پس از جویدن برگ های گیاه شفلرا است. این واکنش ها در بچه ها و حیوانات خانگی می تواند شدیدتر باشد. در نتیجه گیاه را از دسترس کودک و حیوان خانگی دور نگه دارید.
روش های نگهداری و پرورش گیاه شفلرا
اگر در نگهداری و پرورش گیاهان آپارتمانی مبتدی هستید، نگران نباشید. گیاه شفلرا یک انتخاب عالی برای آغاز تجربه در نگهداری از گیاهان آپارتمانی است. شفلرا گیاهی مقاوم است که به مراقبت های کمی نیاز دارد؛ اما برای سرسبز ماندن این گیاه ضروری است نکاتی را رعایت کنید.
اندازه نور
گیاه شفلرا آفتاب مستقیم را نمی پسندد؛ اما برای رشد به محیط پر نور نیاز دارد. نور مستقیمِ خورشیدِ تابستان موجب رنگ پریدگی و سوختن برگ ها خواهد شد. برترین مکان برای نگهداری از گیاه شفلرا محیطی با نور فیلتر شده فراوان مثلا پشت پنجره های شرقی یا غربی است. هرچه اندازه نور فیلتر شده محیط بیش تر باشد، رشد گیاه سریع تر خواهد بود؛ اما شفلرا در محیط کم نور از بین نمی رود. فقط ممکن است رشد گیاه در محیط کم نور کم یا متوقف گردد. واریته های برگ ابلق نسبت به انواع برگ سبز گیاه شفلرا به نور بیش تری نیاز دارند. اگر گیاه به سمت نور متمایل شد، بهتر است هر ماه جهتی از گیاه را به طرف نور بچرخانید تا قسمت پشتی آن خالی از برگ نماند.
آبیاری
گیاه شفلرا بومی منطقه ها پرباران و گرم و مرطوب است؛ در نتیجه این گیاه در محیط بسته آپارتمان به آبیاری میانه و منظم نیاز دارد. آبیاری زیاد و باتلاقی شدن خاک گلدان موجب پوسیدگی ریشه و ساقه و در نهایت مرگ گیاه خواهد شد. برای آبیاری صحیح گیاه شفلرا منتظر بمانید تا یک بند انگشت از خاک سطحی گلدان کاملا خشک گردد. خاک گیاه باید سبک و دارای زهکشی بالایی باشد. پس از آبیاری از خروج آب اضافی در کف گلدان مطمئن شوید.
خاک مناسب
خاک گیاه شفلرا باید نیمه سبک و دارای زهکشی خوبی باشد. استفاده از خاک های ماسه ای به همراه کود برگ پوسیده جنگلی برای گیاه مناسب است. این گیاه آپارتمانی خاکی را که کمی اسیدی باشد، ترجیح می دهد. شما می توانید از ترکیب پیت ماس، خاک برگ، کوکوپیت و کمی ماسه نیز برای کاشت گیاه شفلرا بهره ببرید. قبل از ریختن خاک در گلدان و کاشت گیاه از وجود حفره تخلیه آب در کف گلدان مطمئن شوید. برای تقویت زهکشی خاک می توان در کف گلدان کمی سنگ ریزه ریخت.
کوددهی
گیاه شفلرا در طول فصل رشد به تغذیه یا کود نیاز دارد. بهتر است از کود های مرسوم تغذیه گیاهان آپارتمانی بهره ببرید. کود های کامل و محلول در آب از برترین نوع کود برای گیاه شفلراست. طبق دستور روی پاکت کود هر دو یا سه هفته یک مرتبه به گیاه شفلرا کود بدهید. بهتر است زمانی که گیاه شفلرا را تازه خریداری کردید، به آن کود ندهید. اجازه بدهید دو تا سه ماه از خرید گیاه شفلرا بگذرد و گیاه به محیط نو عادت کند. رشد گیاه در زمستان به دلیل سردی هوا و ضعیف شدن نور کُند یا متوقف می گردد. به همین دلیل کوددهی در این فصل بیش تر از آن که مفید باشد، بسیار مضر است.
دمای مناسب
این گیاه بومی منطقه ها گرم و مرطوب است؛ درنتیجه گرما را به همراه رطوبت بالا دوست دارد. حداکثر درجه هوا برای رشد بهتر گیاه تا 30 درجه سانتی گراد و حداقل آن 18 درجه سانتی گراد است. هرچه دمای هوا بالا باشد، رطوبت محیط نیز باید افزایش پیدا کند. سرمای هوا موجب ریزش برگ ها و پژمردگی گیاه خواهد شد. در زمستان به دلیل بسته بودن در و پنجره ها و استفاده از وسایل گرمایشی هوای داخل خانه گرم می گردد و رطوبت هوا کاهش می یابد. در این زمان رطوبت رسانی برای گیاه شفلرا بسیار حیاتی است.
رطوبت
این گیاه به رطوبت بالای هوا نیاز دارد. ازجمله روش های تامین رطوبت هوا برای گیاه شفلرا غبارپاشی روزانه، استفاده از دستگاه بخار، قرار دادن گلدان گیاه در کنار حوضچه های تزئینی یا اکواریوم ماهی، قرار دادن گلدان شفلرا در کنار دیگر گیاهان آپارتمانی و تامین رطوبت به روش جزیره در زیر گلدانی است. غبارپاشی روزانه تنها رطوبت را برای چند دقیقه حفظ می نماید؛ اما روش های دیگر دائمی است. روش تامین رطوبت با زیر گلدانی که به جزیره معروف است، راه کاری آسان و موثر خواهد بود.
در این روش زیر گلدانی را مملو از سنگ ریزه می نمایند و درون آن آب می ریزند؛ سپس گلدان را روی سنگ ریزه ها قرار می دهند، به طوری که کف گلدان با آب درون زیر گلدانی برخوردی نداشته باشد. این آب به مرور تبخیر می گردد و رطوبت را برای ریشه های گیاه و گیاه شفلرا تامین می نماید.
تعویض گلدان
اگر گیاه شفلرا شما رشد سریعی دارد، باید هر 3 یا 4 سال تعویض گلدان گیاه را انجام بدهید. بیرون زدن ریشه ها از کف گلدان، توقف رشد گیاه، ریز شدن برگ های نو پس از رشد کامل آن ها و زردی برگ ها از نشانه های فضای تنگ ریشه ها و زمان تعویض گلدان است. تعویض گلدان علاوه بر ایجاد فضایی بیش تر برای رشد و تنفس ریشه ها، خاک مغذی و نو را برای تغذیه گیاه فراهم می نماید.
هرس گیاه
اگر گیاه شفلرا تک شاخه ای و بسیار بلند شده باشد، می توان با حذف انتهای شاخه آن گیاه را کوتاه کرد. با این روش جوانه زنی و فراوری شاخه های فرعی در گیاه را تحریک می کنید و گیاه پر شاخ و برگ می گردد. از ساقه های هرس شده نیز می توان گیاهان شفلرا نوی فراوری کرد. نکته جالبی که هنگام هرس گیاه شفلرا اتفاق می افتد، استشمام بویی مطبوع و آرامش بخش است که به سرعت تمامی فضا را خوشبو می نماید.
نکاتی برای نگه داری از گیاه شفلرا
در صورتی که ارتفاع گیاه شفلرا زیاد است، گیاه حتما به قیم یا تکیه گاه نیاز دارد.
در زمستان گیاه شفلرا را از وسایل گرمایشی و یا پنجره ها و در های باز دور نگه دارید.
قرار دادن گیاه در مقابل باد کولر یا پنکه در تابستان موجب سوختن نوک برگ ها و پژمردگی گیاه می گردد.
همواره برگ های گیاه را با پارچه نرم و مرطوب از خاک و آلودگی پاک کنید.
تا زمانی که روی گیاه آفتاب تابیده است، از پاک کردن برگ ها با پارچه مرطوب و غبارپاشی بپرهیزید.
در صورتی که محل زندگی شما زمستان های معتدل و تابستان های گرم و مرطوب دارد، گیاه شفلرا را می توانید در محیط سایه آفتاب مثلا زیر سایه درختان کم برگ نگه داری کنید.
روش های تکثیر و ازدیاد گیاه شفلرا
گیاه شفلرا به راحتی از چهار طریق قلمه ساقه، قلمه برگ، کاشت بذر و ریشه زنی هوایی ساقه تکثیر می گردد.
تکثیر به وسیله قلمه ساقه
ساده ترین روش تکثیر گیاه شفلرا برداشت قلمه از ساقه گیاه است. برترین زمان قلمه زدن شفلرا فصل بهار و تابستان است. برای برداشت قلمه باید شاخه های سالم و بدون آفت را انتخاب کنید. ابتدا با چاقو تیز و تمیز قلمه ای به طول 8 تا 10 سانتی متر تهیه کنید؛ سپس برگ های انتهای قلمه را جدا کنید. بهتر است انتهای قلمه؛ یعنی محل برش را با پودر هورمون ریشه زایی آغشته کنید. قلمه ها را در بستر خاکی با ترکیب پرلیت، پیت ماس یا کوکوپیت بکارید. خاک گلدان را همواره کمی مرطوب نگه دارید. گلدان را در محیطی با دمای 20 تا 25 درجه سانتی گراد و دور از نور مستقیم خورشید قرار بدهید. حدودا 1 ماه زمان می برد تا قلمه ریشه دار گردد. با جوانه زنی قلمه می توان گیاه نو را به گلدان مجزا منتقل کرد.
تکثیر با ریشه دار کردن برگ (قلمه برگ)
روش ریشه دار کردن برگ شلفرا راحت است؛ اما جوانه زنی آن صبر و حوصله زیادی می خواهد. برگ با جدا کردن یکی از برگ های شفلرا و قرار دادن آن در آب پس از مدت طولانی ریشه می زند. با کاشت برگ ریشه دار در خاکی با ترکیب پیت ماس و پرلیت پس از ماه ها جوانه خواهد زد. این روش تکثیر گیاه شفلرا مرسوم نیست.
کاشت بذر شفلرا
بذر های شفلرا به سختی قابل تهیه هستند. اگر بذر این گیاه را تهیه کردید، آن ها را قبل از کاشت در خاک پیت ماس یا کوکوپیت برای 24 ساعت در آب ولرم تا کمی گرم قرار بدهید؛ سپس بذر ها را در عمق 1 سانتی متری از سطح خاک بکارید. آبیاری بستر کشت را به یاری آبپاش انجام بدهید. می توان برای حفظ رطوبت خاک روی بستر کشت را با نایلونی شفاف بپوشانید. برای رسیدن اکسیژن و تعدیل دمای بستر کشت چند سوراخ روی نایلون ایجاد کنید. محیط بستر کشت باید روشن؛ اما به دور از نور مستقیم خورشید باشد.
برترین دما برای جوانه زنی بذر های شفلرا 25 درجه سانتی گراد است. جوانه ها پس از دو ماه جوانه خواهند زد. با سبز شدن بذر ها نایلون را بردارید و بستر کشت را به محیط پرنورتری منتقل کنید. تا رشد کامل جوانه ها هوای محیط را مرطوب نگه دارید. می توان پس از یک ماه از سبز شدن بذر ها کود کامل سه بیست را به صورت رقیق به نشا شفلرا داد. پس از این که نشا شفلرا دارای 3 تا 6 برگ شد، آن ها را به گلدان مجزا منتقل کنید.
ریشه دار کردن هوایی ساقه
ابتدا باید قسمتی از پوست ساقه گیاه شفلرا را با چاقویی تیز و تمیز جدا کنید. برش باید به صورت دورانی و به طول 2 سانتی متری مابین دو برگ یا گره انجام گردد. در صورتی که هورمون ریشه زایی در اختیار دارید، محل زخمی را به آن آغشته کنید. سپس دور تا دور ساقه ای را که پوست آن را جدا کردید، خزه مرطوب قرار بدهید. اطراف خزه را با نایلون شفاف بپوشانید. قسمت بالا و پایین خزه را با نخ ببندید. بهتر است هر هفته خزه را مرطوب کنید. بعد از دو ماه محل زخمی ساقه شفلرا ریشه دار می گردد. با قطع شاخه از زیر ریشه ها و کاشت ساقه ریشه دار در خاک گیاه شفلرا نوی خواهید داشت.
آفات، مسائل و بیماری های گیاه آپارتمانی شفلرا
آفات
گیاه شفلرا نسبت به گیاهان آپارتمانی دیگر بیش تر مورد هجوم آفات قرار می گیرد. ازجمله رایج ترین آفات مربوط به گیاه شفلرا شپشک آردآلود، شپشک سپردار، کنه تار عنکبوتی و مگس قارچ است. برای از بین بردن شپشک ها و کنه تار عنکبوتی می توان از سموم مخصوص آفت کش همانند سم ایمیدوکلروپراید و انواع دیگر استفاده کرد. تنها راه از بین بردن مگس قارچ نیز استفاده از تله های چسبی، آبیاری کم و خشک شدن کامل خاک در چند روز است.
عسلک شفلرا
چسبناک و براق شدن سطح برگ ها و در مراحل حادتر پیچ خوردگی برگ های گیاه شفلرا را عسلک می گویند. عسلک در واقع ترشحات آفاتی مانند کنه ها و شپشک هاست که از شیره گیاه تغذیه می نمایند. با از بین بردن آفات این مشکل نیز برطرف خواهد شد.
قارچ ها
قارچ ها معمولا به شکل لکه های قهوه ای و سیاه روی برگ و ساقه گیاه شفلرا پدیدار می شوند. محل های قارچ زدگی روی گیاه نرم و آبکی هستند. نبود تهویه هوا و رطوبت و آبیاری زیاد موجب شیوع بیماری های قارچی در گیاه شفلرا می گردد. اگر بیماری قارچی تعداد کمی از برگ ها را آلوده نموده بود، آن ها را از گیاه جدا کنید. در صورتی که بیماری قارچی در حال توسعه است، از انواع قارچ کش های مخصوص گیاهان آپارتمانی (مانکوزب، کاربندازیوم و...) بهره ببرید. در طول دوره درمان آبیاری و رطوبت (غبارپاشی، دستگاه بخار و...) را کاهش بدهید.
مسائل و بیماری های مربوط به گیاه شفلرا
دلیل آفتادگی و رنگ پریدگی برگ های شفلرا
آبیاری کم و خشکی شدید خاک و آبیاری بیش از حد و پوسیدگی ریشه از دلیل های اصلی افتادگی و رنگ پریدگی برگ های گیاه شفلراست. آبیاری باید منظم صورت بگیرد. هر زمان که کمی از خاک سطحی گلدان خشک شد، به شفلرا آب بدهید.
سوختن و ریختن برگ های جوان شفلرا
این عارضه نتیجه آبیاری زیاد و نگهداری گیاه شفلرا در محیط تاریک است.
ریزش برگ های شفلرا
اگر برگ های پایینی شفلرا می ریزند، این حالت طببیعی است و اگر برگ های بالایی گیاه ریختند، می تواند دلیل آبیاری زیاد و زهکشی نکردن خاک و گلدان باشد.
برگ های شفلرا به داخل می پیچند
وجود آفات یکی از اصلی ترین دلایل این عارضه است. زیر و روی برگ ها را برای پیدا کردن آفات با دقت آنالیز کنید. پیچ خوردگی برگ ها با عسلک یا چسبندگی برگ ها همراه است.
رشد نکردن گیاه شفلرا
نور کم، گلدان کوچک، تغذیه ناکافی، خاک نامناسب و سرمای هوا از دلیل های اصلی رشد نکردن گیاه شفلرا هستند.
توده های سفید رنگ روی ساقه و برگ های شفلرا
این توده های سفید رنگ آفاتی هستند که باید با سم مخصوص نابود شوند.
قیمت گیاه آپارتمانی شفلرا
گیاه شفلرا نسبت به دیگر گیاهان آپارتمانی گیاهی مقرون به صرفه محسوب می گردد؛ اما قیمت گیاه به اندازه و نوع شفلرا بستگی دارد. شلفرای سبز ساده نسبت به انواع ابلق آن مقرون به صرفه تر است. بنسای شفلرا نیز ممکن است بسیار گران باشد. انواع شفلرا ابلق از 100 تا 500 هزار تومان و شفلرا سبز از 50 تا 400 هزار تومان به فروش می رسند. قیمت بنسای شفلرا نیز از 500 هزار تومان تا بیش از 5 میلیون تومان فرق دارد.
منبع: فرارو