همه آنچه از ترومبوز یا لختگی خون و درمانش باید بدانید

به گزارش مجله آزمون اول، ترومبوز یا لختگی خون یکی از شایع ترین علل مرگ و میر در دنیاست و با رعایت بعضی نکات می توان از آن جلوگیری کرد.

به گزارش خبرنگاران، 13 اکتبر در تقویم پزشکی تنها یک روز ساده نیست. این روز که با 21 مهر ماه مصادف شده روز جهانی ترومبوز نامیده شده است تا همه این نکته را مدنظر قرار دهند که یک لخته خون تا چه مقدار می تواند خطرناک باشد.

ماریا سعادتیان متخصص قلب و عروق و فلوشیپ آنژیوپلاستی در اینباره اظهار کرد: به ایجاد لخته خون در رگی که آسیب ندیده، ترومبوز گفته می گردد. بعلاوه هموستاز یک مکانیسم دفاعی است و در رگی که دچار آسیب شده است و خونریزی دارد به وجود می آید. وقتی یک رگ آسیب می بیند و دچار خونریزی می گردد، مکانیسم های دفاعی بدن شامل اسپاسم و انقباض عروق به همراه فاکتور های انعقادی و پلاکت ها فعال می شوند تا بتوانند خونریزی را متوقف نمایند و باعث ادامه حیات شوند. اگر اختلالی در فاکتور های انعقادی یا پلاکت یا جدار عروق وجود داشته باشد، هموستاز برقرار نمی گردد و بیمار دچار حوادث خونریزی دهنده می گردد.

سعادتیان ادامه داد: در مقابل اگر این فاکتور های انعقادی بیش از حد فعالیت نمایند یا چسبندگی پلاکت ها بیش از حد باشد، زمینه برای ایجاد لخته به وجود می آید. به طور کلی ترومبوز دو نوع است، شریانی یا وریدی. در شریان ها باعث آسیب بافتی می شوند که منجر به سکته در قلب یا مغز می گردد. بعلاوه به ترومبوز متحرک، لخته یا آمبولی گفته می گردد.

او اضافه کرد: این لخته می تواند باعث انسداد سیستم و اختلال وریدی در تخلیه خون از اندام تحتانی یا فوقانی به سمت ریه باشد و باعث گرمی، قرمزی و تورم بافت گردد و اگر لخته به اندازهی بزرگ باشد که از محل خود جدا گردد، باعث بروز آمبولی های شریانی می گردد و شایع ترین آن آمبولی ریوی است که خطر مرگ و میر بالایی دارد.

او ادامه داد: آمبولی های شریانی می توانند در زمینه بعضی اختلالات ایجاد گردد که شایع ترین آن فیبریلاسیون دهلیزی است و این اختلال در صورت افزایش سن افراد بروز پیدا می نماید به همین علت بیمارانی که دچار عوارض سکته مغزی می شوند باید توجه داشته باشند که با بروز اختلال ریتم نامنظم قلب به پزشک متخصص مراجعه نمایند.

سعادتیان اضافه کرد: در حفره های قلبی بیمارانی که سکته قلبی می نمایند و دچار کاهش پمپاژ قلب می شوند هم زمینه ایجاد لخته و در نتیجه زمینه برای ایجاد ترومبوز و آمبولی وجود دارد. این مورد در بیمارانی که عمل های جراحی روی دریچه های قلب انجام داده اند و دریچه مصنوعی دارند هم شایع است و توصیه اکید ما به این دسته از بیماران مصرف مداوم دارو های ضد انعقادی است.

چاقی مفرط و کم تحرکی از عوامل مهم ابتلا به ترومبوز

این متخصص قلب و عروق در خصوص عوامل ابتلا به این عوارض اظهار کرد: از عوامل مستعد نماینده در بروز ترومبوز، می توان به اضافه وزن و چاقی مفرط، بی تحرکی، مصرف دارو های ضدبارداری، فشار خون بالا، چربی بالا، عمل های جراحی با ریسک بالا، اختلالات ژنتیکی و حرکتی همراه با فاکتور های انعقادی، بیماری های روماتولوژی مثل لوپوس و بروز اختلالات هورمونی در بارداری و ابتلا به بیماری های بدخیم اشاره نمود که در این شرایط بیمار باید با نظارت پزشک متخصص از دارو های ضد انعقاد در تمام طول عمر استفاده کند.

این متخصص قلب و عروق اعلام کرد: درمان ترومبوز به صورت مکانیکال، دارویی یا جراحی است. در درمان دارویی از دارو های ضد انعقاد و دارو های ترومبولتیک می توان یاری گرفت بعلاوه می توان از روش هایی مثل آنژیوپلاستی برای برطرف انسداد و انجام عمل های جراحی برای خارج کردن لخته از رگ یاری می گیریم و به برقراری جریان خون یاری کنیم.

این متخصص قلب و عروق در خصوص دارو های ضد انعقادی اظهار کرد: قبلاً تنها داروی خوراکی که بیماران مصرف می کردند وارفارین بود، ولی امروزه قرص وارفارین صرفاً برای بیمارانی که دریچه فلزی دارند یا افرادی که به تنگی دریچه میترال مبتلا هستند تجویز می گردد، بیماران با مصرف این دارو ها احتیاجی به مانیتورینگ ماهانه ندارند این در حالی است که با مصرف وارفارین احتیاج به انجام آزمایش های مداوم برای آنالیز اندازه رقیق بودن خون بیمار بود و دیگر مسائلی که در مصرف وارفارین وجود داشت، وجود ندارد.

فوت سالانه 5.5 تا شش میلیون نفر به علت ترومبوز

هاشمی، فوق تخصص خون و سرطان اظهار کرد: وقتی در عروق خون به صورت غیر طبیعی لختگی ایجاد گردد، می گوییم ترومبوز اتفاق افتاده است که می تواند در جا های مختلف بدن اتفاق بیفتد و جزو علل شایع مرگ و میر در دنیاست. اگر بخواهیم در خصوص اهمیت این عارضه صحبت کنیم می توانیم به مرگ و میر هایی که در هر سال به علت بروز این عارضه ایجاد می گردد اشاره کنیم.

هاشمی اضافه کرد: سالانه پنج و نیم تا شش میلیون نفر به علت اختلالات ترومبوتیک فوت می نماید افرادی هم که از این عارضه جان سالم به در می برند تا آخر عمر با عوارض ماندگار مثل اختلالات حرکتی، مسائل گفتاری و کاهش کیفیت زندگی دست و پنجه نرم خواهند کرد.

او ادامه داد: شایع ترین و خطرناک ترین عارضه اختلال در عروق مغز است که عامیانه به آن سکته مغزی گفته می گردد و نوع دوم آن در عروق قلب بروز پیدا می نماید و انواع سکته های قلبی را شامل می گردد و همه اینا منجر به مرگ و میر تازه در بین افراد هم می شوند. لختگی در ریه هم بروز پیدا می نماید. از هر 10 مریضی که دچار لخته خون در ریه می شوند، سه نفر به علت ناکارآمدی درمان جان خود را از دست می دهند.

چه کسانی گرفتار ترومبوز می شوند؟

هاشمی در خصوص عوامل موثر در ترومبوز گفت: سه عامل کلی وجود دارد که هر کس یکی از این عوامل را داشته باشد باید نگران بروز ترومبوز در خون باشد. عموماً وقتی خون در عروق دچار لختگی می گردد که یا جریان خون از حالت طبیعی خود خارج گردد و خون دچار افزایش انعقادپذیری گردد یا می تواند به علت اختلالات ارثی بروز پیدا کند که این مسئله خیلی شایع نیست. بعلاوه می تواند به دلایل اکتسابی مثل بی تحرکی در طولانی مدت به علت انجام عمل های جراحی سنگین جریان خون در عروق کاهش پیدا کند و در نتیجه افزایش ریسک لخته و ترومبوز گردد.

این فوق تخصص خون و سرطان اعلام کرد: افرادی که دچار اختلال در دیواره عروق شده اند مستعد لختگی خون هستند به طور مثال دیابتی ها که تصلب شرایین دارند یا افرادی که دخانیات مصرف می نمایند در معرض ترومبوز قرار دارند.

او گفت: یکی دیگر از دلایل مهم بروز عارضه ترومبوز سرطان های بدخیم پنهان است. گاهی آغاز یک سرطان بدخیم با بروز لخته در قسمتی از بدن خود را نشان می دهد این در شرایطی است که در آن بیماری بدخیم هیچ علامتی مشاهده نمی گردد، اما بر اساس یک سری اقدامات اولیه که برای برطرف لخته خون اقدام می گردد، سرطان هم شناسایی می گردد.

درمان ترومبوز چیست؟

او اظهار کرد: راه های درمان این عارضه به محل بروز ترومبوز بستگی دارد و حل کردن لخته خون به صورت دارویی و جراحی دو راه حل اساسی درمانی است، در شرایطی که ترومبوز داخل ورید باشد ما از دارو هایی استفاده می کنیم که از لخته شدن جلوگیری می نمایند و بدن کم کم با یاری دارو ها لخته را در خود حل می نماید؛ بنابراین بسته به اینکه ترومبوز در شریان باشد یا ورید، استراتژی های درمانی متفاوتی به کار گرفته می گردد، در مواردی که ترومبوز شریانی باشد، تهاجمی عمل می کنیم.

هاشمی اعلام کرد: راه های پیشگیری از ترومبوز بسیار ساده است، ترک هر نوع دخانیات به ویژه سیگار و قلیان، رژیم غذایی مناسب، حذف چربی، غذا های فرآوری شده، فست فود، فعالیت بدنی کافی، ورزش و تحرک راه حل هایی هستند که احتمال بروز ترومبوز در افراد را به حداقل ممکن می رسانند.