پشت پرده کمبود سرم در کشور - مجله آزمون اول

به گزارش خبرنگاران به نقل از روزنامه خبرنگاران؛ با این که بعضی کارخانه های فراوریی مثل شرکت داروسازی ثامن آستان قدس رضوی توان فراوریی خود را 50 درصد افزایش داده تا ماهانه 5/4میلیون انواع سرم را در شبکه بهداشت و درمان عرضه کند، اما بازار همچنان عطش سرم دارد و مزه شیرین این کوشش ها هنوز زیر دندان متقاضیان خرید سرم نرفته است. از این که مردم در این واویلای نبود سرم چه می کشند و چطور هر جا که می فرایند به در بسته می خورند، حکایت های تلخی به گوش می رسد.

خیلی ها این روز ها با خواهش و التماس دل داروخانه ای را به رحم می آورند و سرمی می گیرند، بعضی هم پول بیشتری می دهند و یک سرم 5000 تومانی را تا چند برابر قیمت می خرند تا کارشان راه بیفتد، بقیه هم که دستشان به این محلول حیات بخش نمی رسد، سماق می مکند تا زمانی که اوضاع دوباره عادی گردد. در این میان عده ای با رابطه بازی، سرم را به بعضی بیماران می رسانند و آن طور که ما کسب اطلاع کردیم بعضی افراد شاغل در مراکز درمانی چندتایی از سرم های موجود را به دست دوست و آشنا می رسانند. حاصل این شرایط شده است بلبشوی فعلی که بیماران و افرادی که هرکدام به نوعی به سرم احتیاج دارند، در حسرت مانده اند، آن هم در شرایطی که نمی دانیم آیا موانع فراوری سرم در کشور برطرف شده و آیا محموله وارداتی که قرار است کفاف یک ماه احتیاج کشور را بدهد خاتمه این هفته از راه می رسد یا خیر.

کمبود سرم از جنس فردیس

همه شهر های عظیم و کوچک کشور گرفتار کمبود سرم های تزریقی اند، از همه نوعش، حتی سرم های شست وشو که افراد درگیر با سینوزیت و آلرژی آن را خوب می شناسند. یکی از پزشکان تهرانی به ما می گوید کمبود این سرم به حدی شدید است که او به بیمارانش فرمول ساخت سرم را یاد می دهد تا خودشان در خانه آن را بسازند.

شرایط سرم های تزریقی در کشور هم به همین مقدار خراب است و، چون نمی توان آن ها را در خانه ساخت، مردم بابتش رنج بیشتری می برند.

در شهری مثل مشهد که گفته می گردد از شدت درگیری با کرونای دلتا شرایطی سیاه پیدا نموده و به قول رئیس بخش آی سی یوی کرونا بیمارستان امام رضای آن، خوابیدن بیماران جلوی در بیمارستان ها نزدیک است. دو هفته است هیچ داروخانه شهری سرم ندارد و سرم های فراوریی فقط در بیمارستان ها توزیع می گردد.

این شرایط -که ناشی است از دستور اخیر سازمان غذا و دارو که توزیع همه سرم های تزریقی را تا اطلاع ثانوی فقط در داروخانه های بیمارستانی مجاز نموده- گرچه مردم شهر های عظیم از جمله مشهد را هم به عسر و حرج انداخته، ولی در شهر فردیس بیشتر موجب سرگردانی مردم شده است.

در این شهر استان البرز هیچ تخت بیمارستانی وجود ندارد، اما سرم در هیچ داروخانه ای هم توزیع نمی گردد و در نتیجه اگر یکی از اهالی فردیس به سرم احتیاج داشته باشد باید راهی کرج یا تهران گردد که خب سرم در این دو شهر هم یافت نمی گردد.

البته این فقط حکایت شهر فردیس و مردمانش نیست، بلکه در همه شهر های کشور که تخت بیمارستانی وجود ندارد، یافتن سرم به چالشی جدی تبدیل شده؛ چالشی که در عین غم انگیز بودن، خنده دار شده است.

روز های سخت کرونایی های سرپایی

بیمارانی که این روز ها زیر سایه کمبود سرم و مضیقه تخت های بیمارستانی، پیروز به بستری در یکی از مراکز درمانی شده اند حال و روزشان از بقیه بیماران بهتر است. هرچه باشد در بیمارستان ها، بیمار و اقوامش برای خرید سرم به آب و آتش نمی زنند. ما هم که دیروز پیگیری کردیم دو بیمارستان عظیم تهران که این روز ها اغلب تخت هایشان در اشغال بیماران کرونایی است با این که مسائل زیاد دارند، ولی دغدغه تامین سرم ندارند.

علی جاقتصادیان، رئیس بیمارستان شهید لواسانی که بیمارستان تخصصی قلب و عروق است دیروز به ما گفت خوشبختانه، چون مصرف سرم در بیمارستان های تخصصی قلب فوق العاده بالاست ما به مقدار دو ماه در انبارهایمان سرم داشتیم، برای همین بعد از آغاز کمبود ها به مشکل برنخوردیم.

خسرو صادق نیت، رئیس بیمارستان امام خمینی هم به ما توضیح داد کمبود جدی در سرم نداریم، چون هم از قبل به مقدار کافی سرم تامین شده و هم این روز ها که این محصول با کمبود روبرو است سرم را با یک سری مراعات ها مصرف می کنیم.

از آنجا که هر چه سرم های توزیعی تا اطلاع بعدی در بیمارستان ها توزیع خواهدشد به نظر نمی رسد این مراکز دغدغه سرم پیدا نمایند. ولی در عوض مراکز جراحی محدود حسابی با نبود سرم می جنگند به طوری که پرس و جوی ما از یکی از این مراکز پر رفت و آمد نشان داد که چالش تامین سرم بسیاری از جراحی های آن ها را متوقف نموده است.

در این میان کمبود سرم، یک گروه ویژه از بیماران را بیشتر از دیگران آزار می دهد یعنی بیماران کرونا مثبت که به واسطه پر بودن بیمارستان ها، پیروز به بستری نشده و به نام درمان سرپایی به خانه فرستاده می شوند، بیمارانی که برای بهبود احتیاجمند تزریق دارو هایی هستند که تا سرم نباشد قابلیت تزریق ندارند.

در واقع این بیماران با هر سختی که شده دو داروی معمول یعنی رمدسیویر و فاویپیراویر را تهیه می نمایند، اما چون سرمی برای تزریق برای بیماران سرپایی وجود ندارد، اغلب دارو ها بدون استفاده می ماند.

نازی ناصری، مسؤول روابط عمومی انجمن داروسازان خراسان رضوی در مصاحبه با ایسنا این چرخه معیوب را به خوبی توضیح داده است: از حدود دو ماه قبل سرم سهمیه بندی شده بود و تعداد محدودی به داروخانه ها ارائه می شد، اما در یک هفته تا 10روز اخیر سرم کاملا تمام شده و فقط به بیمارستان ها ارائه می گردد. این درحالی است که یک بیمار کرونایی به طور مرتب سرم مصرف می نماید، ولی بیماران سرپایی و خانواد ه های آن ها که به داروخانه ها مراجعه می نمایند، پیروز به تهیه سرم نمی شوند و به مردم گفته می گردد بفرایند از جای دیگر تهیه نمایند درصورتی که در سطح شهر هیچ سرمی وجود ندارد. چند هزار بیمار سرپایی سطح شهر چگونه باید سرم تهیه نمایند؟

سرم؛ هر بطری 100هزار تومان

با وجود نایاب شدن سرم در داروخانه های کشور و در نتیجه کوتاه شدن دست مردم از تهیه این داروی حیاتی، اما هنوز به روش هایی می توان سرم تهیه کرد. اساس این روش البته بر پایه رابطه بازی و مسائل اقتصادی راسخ بوده که خب طبیعی است نفع این روش تنها به عده ای خاص می رسد.

شخصی که در این باره به ما اطلاعات داد کسی است که به واسطه آشنایانی که در مراکز درمانی و داروخانه ها دارد، در این روز های کمبود توانسته چند سرم برای چند بیمار دست و پا کند، اما با قیمت های گزاف. این فرد سرم ها را از دو سه داروخانه آشنا تهیه نموده که ته مانده سرم های قبلی را که هفته آخر تیرماه 3000تومان قیمت داشت (سرم قندی250 میلی لیتر) 100 هزارتومان فروخته و از قضا بیماران هم راضی بوده اند که این پول را پرداخته اند.

همین شخص به ما خبر داد برای بیماران یکی از پزشکانی که با او رابطه کاری دارد، چند سرم تهیه نموده که واسطه تهیه این سرم ها یکی از کارکنان مراکز درمانی بوده که از درمانگاه محل کارش، چند سرم را خارج نموده است.

اینجاست که گفته های رئیس بیمارستان شهیدلواسانی در مصاحبه با ما تامل برانگیز می گردد. او گفت وقتی مرغ دولتی در بازار نیست، اما مرغ کیلویی 50هزار تومان همه جا هست، شک نکنید سرم هم با قیمت های آنچنانی پیدا می گردد.

درد مضاعف مبتلایان به سرطان

بعضی دارو های درمان سرطان مدتی است که به سختی پیدا می گردد، به علت پر شدن تخت های بیمارستانی در موج پنجم کرونا یافتن تخت خالی برای شیمی درمانی هم به یکی از چالش ها تبدیل شده است. بیماران مبتلا به سرطان که با درد بیماری و رنج ناشی از کمبود دارو و امکانات و البته هزینه های گزاف درمان، روزگار می گذرانند ظاهرا از بابت کمبود سرم هم به درد تازه ای مبتلا شده اند. مسؤول روابط عمومی انجمن داروسازان خراسان رضوی در این باره می گوید: کمبود سرم باعث شده بیماران سرطانی هم با مشکل روبرو شوند چراکه اغلب دارو های درمان سرطان همراه سرم تزریق می گردد و، چون حتی در مراکز درمانی محدودیت سرم وجود دارد، این بیماران بدحال هستند.

این درحالی است که یکی از پزشکان عمومی در تهران دیروز به ما اطلاعاتی داد که نشان می دهد هر بیماری با هر درجه از بیماری این روز ها به واسطه نبود سرم در بازار ممکن است به دردسر بیفتد. او می گوید: بعضی بیماران باید انواع ویتامین را تزریق نمایند که به علت بیماری های خاصی که دارند این تزریق حتما باید همراه سرم انجام گردد، اما چون سرم موجود نیست، آن ها تزریق مستقیم انجام می دهند و در نتیجه دچار عوارض می شوند. او می گوید چند روز قبل بیماری با سابقه سنگ کلیه داشته که پس از تزریق مستقیم ویتامین، شرایط کلیه اش خراب شد.

روز گذشته یکی از داروخانه دار ها در تهران هم که در جنوب شهر و در محله ای کارگری مشغول است به ما از تاثیر نایاب شدن سرم در داروخانه ها بر کارگران گفت. به گفته او همواره کارگرانی که به علت سختی کار دچار خستگی شدید، افت فشار یا کمبود آب بدن می شدند برای سرپا شدن، چند آمپول ویتامین را همراه سرم تزریق می کردند، اما از وقتی سرم در داروخانه ها یافت نمی گردد، این کارگران هم وضع جسمی مناسبی ندارند.

علت کمبود

بی توجهی به زنجیره تامین

درباره این که چرا حال و روز سرم در کشورمان تا این حد وخیم شده تا به حال زیاد حرف زده و چند علت عمده برای آن شمرده شده است. از جمله محمود نجفی عرب، رئیس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق بازرگانی تهران به پنج علت اشاره نموده که خروج یکی از شرکت های اصلی سرم سازی از چرخه فراوری، افزایش مصرف سرم در بیمارستان ها در پی افزایش شیوع کرونا، محدودیت در واردات یکی از محصولات پتروشیمی که در بسته بندی سرم کاربرد دارد، قطعی برق و قاچاق معکوس یعنی خروج غیرقانونی سرم از کشورمان را علت کاهش موجودی سرم تزریقی در بازار اعلام نموده است.

البته حیدرمحمدی، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو از میان این پنج علت یکی را عامل مهم تری در کمبود سرم های تزریقی در کشور دانسته است. توضیح ماوقع از زبان او این گونه است: تابستان سال گذشته یکی از عظیم ترین شرکت های سرم سازی کشور از ما درخواست کرد توزیع سرم را برای آن شرکت متوقف کنیم تا خط GMP کارخانه را اصلاح کندو کیفیت خطوط را ارتقا دهد که مخالفت کردیم و این برنامه به اواخر سال در پاییز و زمستان که احتیاج به سرم کمتر است، موکول شد. در نهایت فصل پاییز این مجوز به شرکت داده شد که البته به علت تحریم نتوانست دستگاه ها را وارد کند، در نتیجه کار بازسازی خطوط از بهمن آغاز شد، درحالی که این شرکت نتوانست به تعهد برگشت به کار در اوایل سال 1400 عمل کند و قول راه اندازی را برای ماه شهریور داده اند.

پس تا اینجای کار، عظیم ترین کارخانه فراوری سرم در کشور به علت عمل نکردن به تعهداتش که حتما به جبر زمانه بوده، مقصر کمبود سرم است، ولی نایب رئیس انجمن داروسازان کشورمان نظر دیگری دارد. علی فاطمی در تحلیل وضع موجود به جام جم می گوید: کمبود سرم در کشور یک علت بیشتر ندارد و آن هم توقف فراوری سرم در شرکت شهید قاضی تبریز است که ماهانه 11میلیون سرم معادل 40درصد سرم فراوریی کشور را تامین می کرد. این شرکت طبق تعهدش باید از 5 تیر وارد مدار فراوری می شد، اما به علت مسائل تحریمی پیروز به این کار نشد. اما این تنها بخشی از ماجرای کمبود سرم در کشور است نه همه آن.

فاطمی می گوید: وقتی توقف فراوری ماهانه چهار میلیون سرم در شرکت شهیدقاضی اعلام شد، بعضی شرکت ها به سازمان غذا و دارو اعلام کردند آماده واردات سرم هستند، اما این موضوع در بروکراسی های این سازمان از قلم افتاد. حتی با این که چهار فراورینماینده سرم در کشورمان در این مدت شیفت های کاری را افزایش دادند و تا ماه های ابتدایی سال اجازه ندادند کمبود سرم در کشور شدت بگیرد، ولی با آغاز موج پنجم کرونا و افزایش مصرف، کمبود به تدریج شدت گرفت تا امروز که در هیچ داروخانه شهری سرم یافت نمی گردد.

وی می افزاید: سازمان غذا و دارو و وزارت بهداشت باید این وضع را پیش بینی می کردند و با واردات سریع و به موقع از شکل گیری وضع موجود جلوگیری می کردند، اما سازمان غذا و دارو وقتی به یاد واردات افتاد که دیر شده و کشور مورد نظر هم هند بود که خودش درگیر کروناست و اجازه خروج سرم از کشورش را نمی دهد. ما نباید همه تخم مرغ هایمان را در یک سبد می گذاشتیم، بلکه باید به زنجیره تامین بیش از این ها توجه می کردیم، چون سرم جزو اقلام غیرقابل جایگزینی است که جان بسیاری از بیماران به وجود آن وابسته است.

گروه ابان: گروه ساختمانی آبان: بازسازی ساختمان و تعمیرات جزئی و کلی و طراحی ویلا و فضای سبز و روف گاردن، طراحی الاچیق، فروش درب های ضد سرقت را از ما بخواهید.