نقد و آنالیز فیلم سینمایی بی رویا؛ عمیق و رازآلود - مجله آزمون اول

خلاصه داستان

زوجی به نام رویا و بابک قصد دارند ایران را ترک نمایند؛ اما رویا چند روز قبل از رفتن با دختری آشنا می گردد که نمی داند کیست. حضور این دختر اتفاق عجیبی را در زندگی این زوج رقم می زند...

طناز طباطبایی در نشست خبری پس از اکران فیلم درباره نقش خود در بی رویا به خبرنگاران گفت:

من نقش بیمار اسکیزوفرنی را بازی نمی کنم. شرح نهایی در فرآیند پروانه ساخت و اکران در جشنواره فجر اضافه شده است و موضوع اسکیزوفرنی در فیلمنامه چندان موضوعیت ندارد. این فیلم لایه های روان شناختی دارد؛ اما قطعا درباره اسکیزوفرنی نیست.

بی رویا تقابلی میان آنچه هستی و آنچه می خواهی باشی

صبا عباس پور

بی رویا قصه تمام آدم هایی است که رویاهای شان را فراموش می نمایند تا رویای دیگران را بسازند. جایگزین کردن رویایی شیرینی با آرزویی گزنده که مال تو نیست و در این جا به جایی درست آنجا که دلت کمی لرزید، سقوط خواهی کرد به دنیای همان رویا هایی که روزی داشتی و حالا فراموششان کردی و همان جا می مانی، انگار که آدمی فراموش شده ای. بی رویا تقابلی است میان آنچه هستی و آنچه نمی خواهی باشی. در قسمتی از فیلم زیبا از رویا می پرسد: اگر آدم گذشته اش رو فراموش کنه، بازم همون آدمه یا یکی دیگه ست؟ تمام فیلم انگار دارد کوشش می نماید که همین حقیقت را نشان بدهد، حتی آنجا که مادر آرش بعد از مفقود شدن پسرش دارد خوابی را که دیده تعریف می نماید و می گوید که آرش را توی خواب نشناخته است.

رویا از همان سکانس اول که دارد سعی می نماید دوچرخه سواری را یاد بگیرد، نشان می دهد که آماده تقابل رویاهاست؛ ولی هنوز جدی نگرفته است و وقتی زمین می خورد، با خنده از جایش بلند می گردد. آنجا که با حسرت از همکارانش در خیریه خداحافظی می نماید و عکس یادگاری می گیرد، دارد کوشش می نماید دیدش را به زندگی تغییر بدهد و جا به جایی رویاهایش را می پذیرد. وقتی عینکش را به چشمان زیبا می بخشد، همان لحظه رویای تازه را ساخته است، رویایی که دل می نماید، آماده رفتن می گردد و برای این رفتن و بی رویا شدن حتی حاضر به شهادت دروغ علیه برترین دوستش می گردد و رویای قبلی که عینک آفتابی دارد و دنیای تازه را سیاه می بیند. این رویا تاب نمی آورد و پایش می لغزد و فراموشی از همین جا شروع می گردد.

جایی که دیگر هیچکس او را به نام رویا نمی شناسد، جز دوستش لیلی که بخشی از همان رویا های شیرینش است و با دلخوری می گوید: گفتم آنقدر کله خر نباش رویای فراموش شده به دنیای محبوبش و به رویا های واقعی اش پرتاب می گردد، مادر فرزندی می گردد که توی کلانتری دیده، خانه داری می نماید، گل ها را آب می دهد و رویای تازه به کپنهاک می رود تا در شهر دوچرخه ها کنار بابک رکاب بزند و رویا های او را بسازد.

منتقدان درباره بی رویا چه می گویند؟

اثری آمیخته به راز و ابهام

پویان عسگری

اولین فیلم آرین وزیر دفتری را باید جدی گرفت. فیلمی پیشرو با نظام بصری کنترل شده، استراتژی روایی بکر و استفاده ساختاری بدیع از موسیقی افکتیو. اثری ملانکولیک، آمیخته به راز و ابهام. ابهامی واقعی که به تدریج سلسله وقایع دراماتیک را مسئله دار می نماید و امکان خوانش دوگانه از قصه را فراهم می نماید. طناز طباطبایی در نقش زنی سرگردان میان توطئه اطرافیان یا زنی دچار اختلال روانی حاد حضوری به یاد ماندنی دارد.

درام روان شناختی با فضایی پر رمز و راز.

بسیار جسورانه

مجید اسلامی

بی رویا با ایده ای بسیار جسورانه و فیلم نامه ای که به اندازه کافی جزئیات ندارد، در اجرا چنان ظریف و متعادل از آب درآمده که ما را نسبت به آینده کارگردانش امیدوار می نماید. بی رویا کاری را انجام داده است که در سینمای ایران کم تر کسی می نماید؛ یعنی جدا شدن از فرمت رایج فیلم های تجاری و کلیشه های ژانر و درعین حال فاصله گرفتن از واقع گرایی مرسوم فیلم های اجتماعی. یک جور درام روان شناختی با فضای پر رمز و راز. بخش انتهایی فیلم در ابتدا اضافی به نظر می رسد؛ ولی غافل گیری های بسیار مجذوب نمایندهی دارد.

درام روان شناسانه نفس گیر

علی ملاصالحی

جسارت آرین وزیر دفتری در بی رویا دقیقا همان چیزی است که از یک فیلم اول درجه یک انتظار می رود. بی رویا یک درام روان شناسانه نفس گیر است که درون مایه های پست مدرن پیدا می نماید و پا به عرصه ای گذاشته است که کم تر فیلم سازی جرات رفتن به سمت آن را داشته است. فیلمی که ما را به شدت به نسل تازه سینمای ایران و توانایی های روایی و ژانر هایی که به این سینما اضافه می نمایند، امیدوار می نماید.

تاکید بر مسئله هویت

علی رضائی

آرین وزیر دفتری در اولین فیلم بلند سینمایی اش با تاکید بر مساله هویت آدم ها و از دست دادن آن روی سوژه ای روان شناختی و مجذوب نماینده دست گذاشته است. از کار درآمدن درست مفاهیم مدنظر در چنین آثاری نیازمند شناخت درست عناصر ژانر، توجه به جزئیات و ظرایف و روایت درست پیچیدگی های داستانی است. از این جهت وزیر دفتری در اولین تجربه سینمایی اش با چالش بزرگی رو به رو بود که تا حدود زیادی از آن پیروز بیرون آمده است.

فیلمی خوش ساخت در قالب سایکودرام.

فیلمی در قالب سایکودرام

محمد جلیلوند

آرین وزیر دفتری برای نخستین فیلم سینمایی خود وزنه سنگینی را انتخاب کرد و کوشش نموده است فیلمی خوش ساخت در قالب سایکودرام بسازد و تا حدودی هم در این کار پیروز بوده است. شادی کرم رودی نیز در بیست دقیقه نخست و با توجه به ویژگی های نقشش بازی در سکوت قابل اعتنایی را ارائه کرد و تسلط خوبی روی عضلات صورت خود دارد. با پیشرفت داستان و چرخش شخصیت این بازیگر جوان با ظرافت تغییر فرم داده است و شخصیت یک سره متفاوتی را خلق نموده است که تماشاگران خود را غافل گیر می نماید.

فیلمی با رگه هایی فلسفی

سینا اخباری

بی رویا نویدی است برای ظهور فیلم سازی که سینما و قواعد آن را به خوبی می شناسد و دغدغه دارد تا سینما را فراتر از ابزاری برای قصه گویی نشان بدهد. سینمایی که رگه هایی از مشابهت با دغدغه مندی های فلسفی کوبریک و فینچر در سینمای دنیا دارد و هرچند که در ایران نوپاست؛ اما می تواند تحولی رو به جلو برای آن باشد.

خلاقانه

احسان طهماسبی

بی رویا خلاقانه ترین و قابل بحث ترین فیلم این جشنواره است. فیلمی که با وجود آن کپشن تحمیلی پایانی و سوء برداشت های مخاطبان و حتی منتقدان همچنان فیلم خوبی است.

فیلمی غیر قابل نفوذ

علی بحرینی

بی رویا را درک نمی کنم. جدی اش نمی گیرم و از کنار آن عبور می کنم. انگار برخی از فیلم ها غیر قابل نفوذ هستند. نه می توانی با قصه آن ها همراه شوی، نه می توانی خودت را با تمرکز روی شیوه ساخت آن ها سرگرم کنی و نه حتی می توانی با بازیگرانشان پیش بروی. صابر ابر هم گویی در فیلم های اخیرش فقط به فکر این بوده که کار را انجام بدهد و برود، بدون شور، بدون ذوق و بدون کشف.