هاینریش بل؛ نویسنده ای از دل جنگ با رویکردی صلح طلبانه - مجله آزمون اول

هاینریش بل در سال 1937 از دبیرستان فارغ التحصیل شد. او در سال 1942 با آن ماری سش ازدواج کرد و اولین فرزند آن ها، کرسیتف بر اثر بیماری از دنیا رفت.

او شش سال به عنوان سرباز درجه دار یا همان سرجوخه در ارتش آلمان خدمت کرد و در جبهه های روسیه و دیگر جبهه ها می جنگید. در طول خدمت سربازی اش در اتحاد جماهیر شوروی، به مجارستان و فرانسه اعزام شد. هاینریش بل در سال 1945، توسط آمریکایی ها اسیر شد و به یک اردوگاه اسرای جنگی فرستاده شد و بعد از جنگ به کلن بازگشت و با وجود اینکه شهر تبدیل به ویرانه ای شده بود، همان جا ماند. خانواده ی بل از دسته خانواده های کاتولیک و مخالف جنگ بودند؛ هاینریش در ابتدا چنین دیدگاهی نداشت، اما وقتی در جبهه های جنگی حضور پیدا کرد و از نزدیک با فجایع روبه رو شد، به یکی از مخالفان سرسخت هیتلر و نازی تبدیل شد. تجربه حضور او در جنگ باعث شد بعدها بیشتر کتاب هایش مضامینی ضد جنگ داشته باشد و به تفکری عمیق درباره کینه توزی ها بپردازد.

بعد از جنگ وارد شغل آزاد خانوادگی شد، ولی از شغلش راضی نبود و به همین علت به نویسندگی روی آورد. هاینریش بل در طول عمر 69 ساله خودش، پانزده مجموعه داستان و رمان نوشت که بیشتر آن ها به زبان فارسی ترجمه شده اند. اولین پیروزیت او با داستان های کوتاه حاصل شد و اولین داستانش در 1947 منتشر شد. او در داستان های اولش با نام های قطار سر موقع رسید و کجا بودی آدم؟، دوران جنگ، ترس و ناامیدی را در زندگی سربازان را توصیف می نماید.

هاینریش بل، پیروز به کسب جایزه نوبل ادبیات در سال 1972 و جایزه گئورگ بوخنر در سال 1967 شد. جایزه های دیگری که بل به آن ها دست یافته است عبارت اند از ادوارد فن در هایت، جایزه فرهنگستان هنر باواریا، جایزه عظیم وستفالیا، جایزه ادبی کلن وجایزه شارل ویون.

از هاینریش بل برای شرکت در گروه 47 دعوت شد که به میزبانی هانس ورنر ریشتر نویسنده بود و در آن به نویسندگان جوان فرصت نقد و تبلیغ آثارشان داده می شد. در سال 1951، داستان کوتاه او با نام گوسفندان سیاه توسط گروه 47 به عنوان بهترین کتاب سال انتخاب شد و او را به سمت پیروزیت زودهنگام و همیشگی اش سوق داد. در واقع گروه 47 را می توان شورشی در نظر گرفت که قصد داشت هرچیزی را دگرگون کند و نگاهش به ادبیات به شکلی بود که می خواست از نقطه ی صفر شروع کند. در نشست های گروه 47 منتقدانی همچون مارسل رایش رانیتسکی و هانس مایر حضور داشتند که در چند دهه بعد، از معروف ترین منتقدان تاریخ ادبی آلمان شدند.

محتوای کتاب های هاینریش بل

هاینریش بل جنبه سیاه کپیتالیسم را در آثارش به تصویر کشیده است و سبک نوشته هایش در کتاب های مختلف، متفاوت است؛ ولی مضمون و محتوای برخی از موضوعات در آثارش چندین بار تکرار شده اند. الگویی که در همه ی آثارش دیده می گردد مفاهیم ضد جنگ، تروریسم، کشمکش های سیاسی و تحولات عمیق مالی و اجتماعی است. او در نوشته هایش دیدگاه منحصر به فرد خود را توضیح می دهد و کتاب هایش سراسر درباره شخصیت هایی است که با وجود ویرانی هایی که جنگ بر سر آن ها آورده است سعی می نمایند دوباره زندگی خود را از سر بگیرند و جهت زندگی ا شان را دوباره پیدا نمایند. اساسا یک ویژگی قصه های او، ملموس بودن قهرمان های درمانده داستان هایش است.

هدف او از نوشتن تغییر دنیا بود و اعتقاد داشت: من با نوشتن دنیا را تغییر می دهم. همین که می نویسم، دنیا تغییر می یابد.

منتقدان، هاینریش بل را به خاطر توانایی او در انتقال احساسات و عقایدش در نثری ساده، مختصر و مؤثر تحسین می نمایند. همچنین برخی از مفسران، سبک هاینریش بل را اعتراضی آگاهانه نسبت به پیچیدگی ادبیات کلاسیک آلمان می دانند و کارهای او را با ارنست همینگوی مقایسه می نمایند. صراحت و قابل فهم بودن نوشته های بل به ویژه در به تصویر کشیدن شوخ طبعانه اش از مزخرف بودن زندگی روزانه، مورد توجه قرار می گیرد. تعداد کمی از نویسندگان آلمانی به اندازه او درگیر عمق مباحث اجتماعی شده اند.

دیدگاه فکری و مرگ هاینریش بل

هاینریش بل با وجود تمام علاقه ای که به سیاست داشت همیشه ادبیات را از دنیای سیاست متفاوت می دانست و حاضر نبود ادبیات و انسانیت را با چیز دیگری معاوضه کند. هنگامی که وارد عرصه ادبیات شد، تنها چیزی که برایش مقدس به شمار می رفت، انسانیت بود.

وقتی جایزه نوبل ادبیات را گرفت، در مصاحبه ای از او پرسیدند که آیا حاضر هستی مثل سالینجر خودت را در خانه از مردم دور نگه داری و در جواب گفته بود نه و گفت این رفتار به تاریخ آلمان مربوط می گردد. او در این مصاحبه گفته بود: تصور می کنم اگر نازی ها، جنگ و پیشرفت های سیاسی بعد از جنگ وجود نداشتند، احتمالا من هم زندگی مرموزی پیش می گرفتم، اما به عنوان یک آلمانی و شهروند جمهوری فدرال نمی توانم این کار را بکنم. برخی وقت ها تلاشم را می کنم، اما نمی گردد. البته عمیقا گوشه گیری سالینجر را درک می کنم و کاملا به آن احترام می گذارم.

هاینریش بل تا انتها عمر خود به انتشار رمان های پیروز و داستان های کوتاه ادامه داد، از جمله شبکه امنیتی و آبروی از دست رفته کاترینا بلوم. هانریش بل در 16 ژوئیه 1985 در سن 67 سالگی از دنیا رفت و در نزدیکی زادگاهش به خاک سپرده شد.

• زندگی نامه و کتاب های عزیز نسین؛ نویسنده طنز مشهور ترک

کتاب های هاینریش بل

یکی از ویژگی های کتاب های هاینریش بل این است که علاوه بر نوشتن درباره تجربه جنگ خود، در کارهای خود بر رئالیسم هم تمرکز داشت.

کتاب های هاینریش بل به ترتیب سال انتشار عبارت اند از قطار به موقع رسید، گوسفندان سیاه، آد، کجا بودی؟، و حتی یک کلمه هم نگفت، خانه ای بی سرپرست، نان سال های جوانی، یادداشت های روزانه ایرلند، بیلیارد در ساعت نه و نیم، عقاید یک دلقک، جدایی از گروه، انتها مأموریت، سیمای زنی در میان جمع، آبروی از دست رفته کاترینا بلوم، شبکه امنیتی، زنان در چشم انداز رودخانه، میراث، فرشته سکوت کرد، اتفاق، ویمپو و راهب.

داستان قطار به موقع بود، موقعیت او را به عنوان یکی از مهم ترین نویسندگان پس از جنگ در آلمان استحکام بخشید و توجه ملی را به خود جلب کرد. در کتاب قطار سر موقع رسید به ماجرای سربازی اشاره می نماید که راهی میدان جنگ است و از مرگ می ترسید. ترسی که گریبان گیر بیشتر افراد همان قطار است.

هاینریش بل هر کتاب جدیدی که می نوشت در صدر پرفروش ترین کتاب ها قرار می گرفت و کتابش هفته ها توجه رسانه ها را به خود جلب مب کرد و بحث اجتماعی گسترده ای را در پی داشت.

در زیر به تعدادی از رمان های معروفش نگاهی نموده ایم.

نان سال های جوانی

کتاب نان سال های جوانی در سال 1955 منتشر شد. هاینریش بل در این کتاب هم درباره دوران پس از جنگ و روزگار تلخ و تیره آن دوران نوشته است. این داستان درباره پسر جوانی است که در دوران قحطی جنگ زندگی می نماید و امورات زندگی اش را با تعمیر ماشین لباسشویی می گذراند. در میان این نابسامانی های زندگی اش که ناشی از جنگ و کشتار است عاشق دختری می گردد و این عشق، زندگی اش را تغییر می دهد.

در قسمتی از کتاب نان سال های جوانی می خوانیم:

سیمای زنی در میان جمع

این کتاب اثری ماندگار از هاینریش بل است که در سال 1971 منتشر شد و جایزه نوبل ادبی را گرفت و در واقع بخاطر اینکه او تمام تجربیات ادبی و اجتماعی اش را در این کتاب به صورت یک جا عرضه می نماید از مهم ترین کتاب های هاینریش بل به شمار می رود.

این کتاب تصویری کلی از جامعه آلمان در طول جنگ دنیای دوم تا دهه 1970 را نشان می دهد. تصویری که او از زندگی مردم آلمان در این کتاب ارائه داد بر اساس گزارش افرادی بود که در آن دوره زمانی رنج می بردند. هاینریش بل برای توضیح زندگینامه لنی که شخصیت اصلی داستان است، ابتدا از زمان حال و از 48 سالگی لنی شروع می نماید و بعد از توضیح بسیاری از خصوصیاتش در این سن به گذشته می رود. این کتاب هم مثل بقیه آثار هاینریش بل ظلم و ستم حاکم بر جامعه را نقد می نماید.

در قسمتی از کتاب سیمای زنی در میان جمع می خوانیم:

عقاید یک دلقک

هاینریش بل این کتاب را دو دهه پس از جنگ دنیای دوم نوشته است و برای اولین بار در سال 1963 منتشر شد و در زمان کوتاهی به یکی از کتاب های محبوب و پرطرفدار تبدیل شد و برنده جایزه نوبل ادبیات در سال 1972 شد. این کتاب درباره دلقکی معروف و پر آوازه به نام هانس شنیر است که دل خوشی از عقاید کاتولیک ها ندارد. هانس شنیر از مهم ترین اتفاق های زندگی اش با مخاطب صحبت می نماید. از اینکه چطور با ماری آشنا شد، از آشنایی اش با نازی ها می گوید، از ورودش به عرصه طنز و انتها شکست و از اتفاقی که باعث شد از دلقکی پرطرفدار و شناخته شده به دلقکی خانه نشین و طرد شده می گوید. این کتاب تلفیقی از نوشته های عاشقانه و عقاید سیاسی و مذهبی هاینریش است که در عین خنداندن، آدمی را به فکر وا می دارد و عقایدش را به چالش می کشد.

در قسمتی از کتاب عقاید یک دلقک می خوانیم:

bestcanadatours.com: سفر کانادا، تور ارزان کانادا، ویزای تضمینی مولتی کانادا، ویزای مولتی 5 ساله کانادا را از ما بخواهید.