پروتز چشم: نحوه ساخت، قرار دادن، مراقبت و هزینه چشم مصنوعی - مجله آزمون اول

به گزارش کلینیک ارتوپدی فنی امید ؛ چشم مصنوعی جایگزینی برای چشم طبیعی است که به علت صدمه یا بیماری از بین رفته است. اگرچه این جایگزین نمی تواند بینایی بیمار را برگرداند اما حفره چشمی را پر نموده و در بهبود ظاهر و زیبایی فرد نقش دارد. پیش از فراوری چشم های مصنوعی، فردی که چشم های خود را از دست داده بود معمولا پچ یا چشم بند استفاده می کرد. برای ایجاد حرکت چشم می توان چشم مصنوعی را به عضلات حفره چشم متصل کرد.

امروزه، بیشتر چشم های مصنوعی از جنس پلاستیک ساخته می شوند و به طور میانه دوام حدودا ده ساله دارند. بچه ها به علت تغییرات رشدی سریع تر نیاز به جایگزینی مکرر پروتز چشم دارند به طوریکه از دوران نوزادی تا بزرگسالی فرد ممکن است به 5-4 پروتز نیاز داشته باشد. (سایت ارتوپدی فنی کلینیک امید)

فزونی پروتزهای نو چشم نسبت به انواع قدیمی

پروتزهای چشمی امروزی بسیار متفاوت تر از پروتزهای قدیمی که چشم شیشه ای نامیده می شدند هستند و از ترکیب عواملی همانند مواد سازنده نو، مهارت فرد سازنده و هنر وی به یک شیوه کاملا منحصربفرد ساخته می شوند. در کلینیک ظفر پروتزهای چشم مختص هر فرد ساخته می شوند که این باعث می گردد هر پروتز یک کار هنری منحصربفرد باشد. هر چشم با استفاده از یک قالب آکریلیکی و از روی چشم دیگر بیمار ساخته می گردد. متخصص چشم برای اینکه چشم واقعی تر به نظر برسد آن را با دست رنگ آمیزی می نماید. صنعت ساخت پروتز ها بسیار پیشرفت نموده است و حتی در حوزه پروتز زانو و پای مصنوعی پیشرفت های متعددی انجام شده است و همین پیشرفت در صنعت ساخت پروتز چشم هم وجود داشته است.

اجزای پروتز چشم

پروتز چشم شامل اجزای زیر است:

* شل بیرونی بیضوی و سفیدرنگ برای شبیه سازی رنگ سفید چشم

* بخش مرکزی که گرد است و طوری رنگ شده که شبیه مردمک و عنبیه چشم دیگر به نظر برسد.

چشم مصنوعی برای چه کسانی مناسب است؟ از دست رفتن چشم می تواند به علت تصادف(در یک مطالعه معین شد که تعداد بیشتری از مردان در مقایسه با زنان به علت تصادف چشم خود را از دست می دهند) باشد اما بعضی بیماری های ارثی هم ممکن است باعث از دست رفتن چشم شوند که در نتیجه آن افراد نیاز به چشم مصنوعی دارند.

میکروفتالمیا نوعی نقص مادرزادی است که علت وجود بعضی دلایل ناشناخته چشم کوچکتر از مقدار طبیعی است و رشد نمی نماید. این چشم ها کاملا نابینا هستند و یا در برترین حالت خود کمی می توانند نور را حس نمایند.

بعضی بیماران هم بدون یک یا هر دو کره چشم متولد می شوند که به این شرایط آنوفتالمیا گفته می گردد و یکی از شدیدترین شرایط ها برای ساخت و جاانداختن چشم مصنوعی است. گاهی اوقات کار مقدماتی می تواند یک سال یا بیشتر طول بکشد. در بعضی موارد ممکن است جراحی ضروری باشد.

رتینوبلاستوما نوعی سرطان یا تومور مادرزادی است که در هنگام تولد وجود دارد و معمولا به صورت ارثی منتقل می گردد. چنانچه فردی تنها در یک چشم دچار این شرایط باشد به احتمال 25 درصد آن را به نسل بعد منتقل می نماید. زمانی که تومورها هر دو چشم را درگیر نموده باشند این احتمال به 50 درصد می رسد. سایر بیماری های مادرزادی که باعث از دست رفتن چشم می شوند شامل کاتاراکت و گلوکوما هستند. یک مطالعه نشان داد که 63 درصد موارد از دست رفتن چشم قبل از سن 50 سالگی اتفاق می افتند.

ویژگی های پروتز چشم

* پروتز چشم می تواند ظاهرحفره چشم درگیر را بهتر کند. بیشتر افراد استفاده از آن را به استفاده از چشم بند یا باند ترجیح می دهند.

* اگر همه چشم برداشته گردد وجود یک ایمپلنت آکولار و پروتز از رشد بافت در حفره چشمی و پر کردن فضای خالی جلوگیری می نماید.

* چشم پروتزی نمی تواند بینایی را برگرداند. پس از برداشتن چشم طبیعی و جایگزین کردن چشم پروتزی فرد در چشم دچار مشکل خود هیچ بینایی نخواهد داشت.

در یک کلام: چشم های پروتزی به صورت رایجی برای جایگزینی چشم های بدشکل، بیمار یا آسیب دیده مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده از پروتز در پی از دست رفتن چشم باعث افزایش اعتمادبه نفس فرد می گردد. به علاوه، استفاده و نگهداری از چشم های پروتزی نسبتا ساده است.

چشم پروتزی از چه چیزی ساخته می گردد؟

زمانیچشم شیشه ای واقعا از شیشه ساخته می شد. امروزه چشم پروتزی معمولا از آکریلیک پلاستیکی سخت ساخته می گردد.

چشم پروتزی روی یک ایمپلنت آکولار قرار می گیرد. ایمپلنت آکولار یک ابزار گرد، سخت و مجزا است که با جراحی و به صورت دائمی در عمق حفره چشم جای می گیرد.

یک ایمپلنت آکولار اغلب پیش از جاگذاری با بافت زنده یا یک ماده زیرسازی سنتزی پوشیده می گردد.

گام های اصلی در جایگزینی چشم بیمار یا صدمه دیدهدو گام کلیدی در جایگزینی چشم بیمار یا صدمه دیده وجود دارد. نوع جراحی روی انتخاب نوع پروتز چشم تاثیر می گذارد. ابتدا یک افتالمولوژیست یا جراح چشم چشم طبیعی را برمی دارد. دو نوع جراحی وجود دارد.

عمل تخلیه چشمدر عمل تخلیه چشم کاسه چشم با قطع عضلاتی که به صلبیه(سفیدی چشم) متصل می شوند برداشته می گردد. جراح سپس عصب بینایی را قطع نموده و چشم را از حدقه خارج می نماید. برای بازگرداندن حجم از دست رفته و دادن کمی حرکت به چشم مصنوعی یک ایمپلنت داخل حدقه چشم قرار داده می گردد و سپس زخم بسته می گردد.

عمل تخلیه چشم(به جز صلبیه)با عمل تخلیه چشم محتوی کاسه چشم برداشته می گردد. در این عمل جراح برشی را اطراف عنبیه ایجاد نموده و محتویات کاسه چشم را تخلیه می نماید. سپس توپی که از ماده ای مانند پلاستیک، شیشه یا سیلیکون ساخته شده داخل حدقه چشم قرار می گیرد و زخم بسته می گردد.

در انتهای عمل، جراح یک کانفورمر(صفحه پلاستیکی) را داخل کاسه چشم قرار می دهد. کانفورمر از تحلیل رفتن حفره چشم جلوگیری نموده و فضای کافی را برای پروتز فراهم می نماید. کانفورمرها از سیلیکون یا پلاستیک سخت ساخته می شوند. دوره ترمیم و بهبودی 6-4 هفته طول می کشد. سپس چشم مصنوعی از طریق آکولاریست ساخته و جاانداخته می گردد.

نحوه ساخت پروتز چشمزمان مورد نیاز برای ساخت پروتز چشم از شروع تا انتها بسته به متخصص و شخص بیمار متغیر است. زمان مورد نیاز معمول 5/3 ساعت است. البته آکولاریست ها در پی این هستند که این زمان را کاهش دهند.

دو نوع پروتز وجود دارد. نوع با شل بسیار نازک که روی یک چشم نابینای بدشکل شده یا روی چشمی که تنها بخشی از آن برداشته شده قرار می گیرد و نوع کامل که برای کسانی ساخته می گردد که حدقه چشم آنها به طور کامل تخلیه شده است. فرآیندی که در اینجا توضیح داده می گردد مربوط به نوع دوم است.

* ابتدا آکولاریست شرایط حفره چشمی را آنالیز می نماید. ابعاد افقی و عمودی و اطراف حدقه مقدار گیری می گردد.

* عنبیه با استفاده از یک میله پلاستیکی و با یاری ماشین تراش ساخته می گردد. این بخش چشم باید طوری ساخته گردد که قطر آن با قطر عنبیه چشم دیگر بیمار یکسان باشد. معمولا، قطر عنبیه از0.4-0.52 اینچ یا 13-10 میلی متر متغیر است. قسمت پشت عنبیه رنگ آمیزی شده و با عنبیه سالم بیمار مقایسه می گردد. زمانی که رنگ آمیزی به اتمام رسید آکولاریست کانفورمر را که از جمع شدن حدقه چشم جلوگیری می نماید برمی دارد.

* سپس، آکولاریست شل قالب گیری مومی را با یاری دست تراش می دهد. در این شل یک باتن عنبیه از جنس آلومینیوم تعبیه شده و عنبیه رنگی چشم را شبیه سازی می نماید. شل مومی داخل حدقه چشم بیمار قرار داده می گردد و بنابراین با محیط نامنظم حدقه تطبیق داده می گردد. شل ممکن است چندین بار جایگذاری گردد تا زمانی که عنبیه آلومینیومی با قسمت به جامانده چشم بیمار تراز و هماهنگ گردد. زمانی که به درستی جا افتاد دو سوراخ داخل شل مومی ایجاد می گردد.

* قالب با استفاده از آلژینات ساخته می گردد. آلژینات نوعی پودر سفید است که از جلبک دریایی ساخته می گردد. این ماده با آب ترکیب شده و یک شکل کرم مانند به خود می گیرد. از این ماده آلژینات دندانپزشکان برای ساخت قالب های لثه هم استفاده می نمایند. پس از مخلوط کردن کرم در کناره پشتی شل قالب ریزی شده قرار داده می گردد و شل داخل حدقه چشم قرار داده می گردد. ژل های آلژینات در حدود دو دقیقه و به صورت دقیق حدقه چشم فرد را شبیه سازی می نمایند. شل مومی با قالب آلژیناتی حدقه چشم که به جداره پشتی شل مومی متصل شده برداشته می گردد.

* رنگ عنبیه سپس مجددا چک شده و هر نوع تغییرات لازم روی آن اعمال می گردد. کانفورمر پلاستیکی مجددا جاگذاری می گردد و به این ترتیب گام های نهایی انجام می گردد.

* کست ساخته شده از گچ پاریس از روی قالب حدقه چشم فرد ساخته می گردد. پس از اینکه گچ سفت شد(حدودا 7 دقیقه) قالب آلژینات و موم برداشته می شوند. باتن آلومینیومی عنبیه یک فضای خالی در پلاستر به جا می گذارد که در آن باتن عنبیه قرار داده می گردد. سپس پلاستیک داخل کست قرار داده شده،دو نیمه کست کنار هم قرار داده می شوند و تحت فشار داخل آب جوش غوطه ور می شوند. این کار باعث کاهش دمای آب شده و به این ترتیب پلاستیک برای مدت 23 دقیقه تحت فشار قرار می گیرد. کست سپس از آب خارج شده و سرد می گردد.

* پلاستیک به شکل قالب درآمده و سخت می گردد و همراه با عنبیه تعبیه شده در آن در محل صحیح خود قرار می گیرند. سپس حدود 0.5 میلی متر از پلاستیک از سطح قدامی پروتز برداشته می گردد. پلاستیک سفید رنگ که با باتن عنبیه همپوشانی دارد طوری برش داده می گردد که اطراف لبه قسمت عنبیه به صورت یکنواخت و یکدست باشد. این کار اینکه صلبیه چشم زنده کمی با عنبیه همپوشانی دارد را شبیه سازی می نماید. برای تطابق با به جامانده چشم بیمار صلبیه با استفاده از رنگ ها، گچ، مداد و نخ رنگی و یا شربت مایع پلاستیکیرنگ آمیزیمی گردد. هر نوع تغییر در رنگ عنبیه می تواند در این مرحله اعمال گردد.

* سپس پروتز به کست برگردانده می گردد. پلاستیک شفاف در نیمه قدامی کست قرار داده می گردد و دو نیمه مجددا متصل شده، تحت فشار قرار داده شده و به آب داغ برگردانده می شوند. زمان نهایی پردازش حدود 30 دقیقه است. سپس کست برداشته شده و سرد می گردد و پروتز نهایی آماده می گردد. پرداخت و پولیش پروتز گام نهایی استو انجام آن برای راحتی و آسایش بیمار لازم است. پروتز در نهایت آماده جاانداختن هستند.

چطور از چشم پروتزی استفاده کنیم؟

چشم پروتزی نگهداری خاصی نیاز ندارد اما باید همان مراقبت هم به صورت منظم انجام گردد. در اینجا به چند نکته می گردد:

* بخش اکریلیک چشم پروتزی را یک بار در ماه خارج نموده و با آب و صابون به خوبی بشویید. قبل از برگرداندن آن به سر جای خود آن را خشک کنید.

* با چشم پروتزی خود بخوابید مگر اینکه پزشک توصیه دیگری جز این داشته باشد.

* چشم پروتزی خود را با استفاده از یک پلانجر مخصوص سر جای خود قرار دهید.

* پروتز اکریلیکی را به دفعات از محل خود خارج نکنید.

* از قطره های چشمی روان نماینده روی پروتز اکریلیکی بهره ببرید.

* هر نوع ماده زائدی را در صورت لزوم از روی پروتز اکریلیکی بشویید.

* سالانه پروتز خود را با مراجعه به آکولاریست پولیش نموده و جلا دهید.

* هر 5 سال یک بار یا در صورت لزوم زودتر پروتز خود را تعویض کنید.

pariblog.ir: پری بلاگ | در دنیایی از وبلاگ ها و وبسایتهای خبری و علمی چرخی بزنید

منبع: راسخون